“De thuissituatie moet aangepast zijn. Telewerken en babysitten zijn niet compatibel” (Prof. Michel Walrave, Universiteit Antwerpen)

Donderdag 8 december 2011 ‘vierden’ we de tweede Nationale Thuiswerkdag, een initiatief van AOS Studley, Getronics, Microsoft en PwC dat het thuiswerken in België moet bevorderen. Het initiatief blijkt niet overbodig, want hoewel de voordelen van thuiswerk legio zijn, maakt onze bevraging duidelijk dat de vraag naar thuiswerk heel wat groter is dan het aanbod.

Trend in de goede richting

‘Vorig jaar stelden we al vast dat meer dan vijftig procent van de actieve beroepsbevolking thuiswerk wel zag zitten, terwijl slechts één op de vijf er ook de kans toe kreeg’, vertelt professor Michel Walrave van de Universiteit Antwerpen, die zich als hoofd van de onderzoeksgroep MIOS (Media & Ict in Organisaties & Samenleving) bezighoudt met de voor- en nadelen van ICT-toepassingen voor organisaties.

Toch merkt Walrave een duidelijke trend in de goede richting op. ‘In 2003 had nog maar één op de tien werkende Belgen de mogelijkheid om af en toe thuis te werken. Ondertussen komen bedrijven naar buiten met hun ervaringen. Zij kunnen steeds meer sectorgenoten overtuigen van de positieve effecten van thuiswerk op productiviteit, kostenreductie, flexibiliteit, concentratie ... Daarnaast verschijnen er steeds meer handleidingen die organisaties stapsgewijs begeleiden bij de overgang naar flexibeler werken.’

Boodschappen doen

Werknemers zijn anno 2011 alvast overtuigd van de voordelen van thuiswerk, zo blijkt uit het Jobat-onderzoek. Ze wijzen vooral op de vrijheid om de eigen tijd zelf in te vullen (54%) en op het wegvallen van het woonwerkverkeer (55%t). Vooral Vlamingen zien het vermijden van de file als een sterke troef (74%).

Daarnaast vinden de werkende Belgen het dankzij thuiswerk ook gemakkelijker om werk te combineren met huishoudelijke activiteiten en kan men zich thuis vaak beter concentreren. Slechts 2 procent van de bevraagde werknemers ziet helemaal geen voordelen in thuiswerk.

‘Dankzij thuiswerk kan er een afwisseling plaatsvinden tussen gezinsactiviteiten en professionele activiteiten, wat het gemakkelijker maakt om de combinatie te bolwerken’, zegt Walrave. Wie ’s middags even het werk onderbreekt om boodschappen te doen en ’s avonds langer doorwerkt, vermijdt lange files aan de kassa. Al heeft dat natuurlijk ook gevolgen voor de beschikbaarheid van de werknemer.

Aangepaste thuissituatie

‘De werkgever moet weten dat de thuiswerker niet permanent beschikbaar is, maar ook het thuisfront moet dat weten’, benadrukt Walrave. ‘De thuissituatie moet aangepast zijn. Telewerken en babysitten zijn niet compatibel.’ Eén op de vijf werkende Belgen vreest sneller afgeleid te zijn wanneer hij of zij thuiswerkt. Eén op de drie beschikt niet over de nodige documenten en programma’s om thuis te kunnen werken, en meer dan de helft vindt het verminderd contact met collega’s een goede reden om niet aan thuiswerk te doen.

Walrave: ‘Sommige mensen zullen vaststellen dat telewerk niets voor hen is. Zij hebben de geografische afstand nodig om werk en privé voldoende gescheiden te houden. Anderen vinden het fijn om geregeld met collega’s te communiceren, om informatie uit te wisselen in de wandelgangen, om steun of feedback te zoeken bij medewerkers ... Eén à twee dagen thuiswerk per week zou voor de meeste Belgische werknemers ideaal zijn.’

Als de baas het mag...

Desalniettemin geeft nog bijna de helft van de werkende Belgen aan dat zijn of haar werkgever thuiswerken niet toelaat. Bazen die zelf af en toe thuiswerken, zijn toegeeflijker. Werknemers van wie de directe leidinggevende minstens één keer per week thuiswerkt, maken meer kans (37%) om ook minstens één dag per week thuis te werken. Werkt de baas zelden of nooit van thuis uit, daalt dit tot 10 procent.

‘Leidinggevenden die af en toe thuiswerken, ondervinden daar zelf de voordelen van’, verklaart Walrave. ‘Ze merken dat de concentratie groter is en het tijdverlies kleiner. Uit eerder onderzoek blijkt ook dat de vooroordelen van mensen die nooit telewerken niet gedeeld worden door telewerkers.’

Met of zonder controle?

Bijna de helft van de thuiswerkers (47%) zegt niet gecontroleerd te worden door zijn werkgever tijdens of na het thuiswerken. Slechts één op de tien moet zijn prestaties bijhouden, terwijl nog eens één op de tien een welomschreven takenpakket meekrijgt. Vertrouwen speelt dus een belangrijke rol bij het toelaten van thuiswerk, al benadrukt professor Walrave dat het niet om blind vertrouwen gaat.

‘Werkgevers kijken naar het profiel van hun personeelsleden. Hoe presteren deze mensen? Hoe lang werken ze al in de organisatie? Hebben ze zich al bewezen in het verleden? Zijn ze in staat om deadlines te halen? Al deze kenmerken spelen een rol bij het opbouwen van dat vertrouwen. De meeste werkgevers beseffen heus wel dat je niet noodzakelijk efficiënt aan het werk bent omdat je acht uur per dag braafjes op een stoel in je kantoor zit.’

Drempel

Meer dan de helft van de Belgische werknemers geeft aan dat zijn werkgever geen enkele maatregel heeft getroffen om thuiswerken mogelijk te maken (laptop, gsm, internetverbinding, aangepaste infrastructuur ...). Slechts 7 procent van de werkenden vindt dat zijn baas thuiswerken stimuleert.

‘De investeringen die nodig zijn om thuiswerk mogelijk te maken, kunnen inderdaad een drempel zijn’, geeft Walrave toe. ‘Maar dankzij thuiswerk kunnen werkgevers ook besparen op andere domeinen. De kosten voor woon-werkverkeer, kantoorruimte en verloren arbeidsuren door file gaan naar beneden. Sommige bedrijven die telewerk toelaten, stellen vast dat 20 procent van de kantoorruimte leegstaat. Zeker in de hoofdstad kan dat een flinke kostenbesparing betekenen.’

Resultaten van het onderzoek

(mo) – Illustratie: (jvc)