Flexi-jobs: zegen of toch een vloek?

In 2015 kondigde men aan dat de witte kassa verplicht zou worden in de horeca. Dat zwartwerk welig tierde in de sector, was een publiek bewaard geheim, en de maatregel stootte meteen op een storm van protest vanuit de horeca zelf. Dat protest werd door de regering dan weer – deels – gecounterd door flexi-jobs op de onderhandelingstafel te gooien.

Dankzij dat nieuw statuut kunnen gelegenheidswerkers in de horeca sinds 1 december 2015 bijverdienen aan een ‘bruto=netto’-loon. De werkgever moet nog wel sociale bijdragen betalen, maar slechts 25% in plaats van 32%.

Leuk voor de bijverdieners zelf; zij kunnen nu ‘in het wit’ werken zonder loon te verliezen. Oké voor de horeca-uitbaters, die nu op een officiële en flexibele manier de piekmomenten van hun eigen zaak kunnen opvangen. Voor onze sociale zekerheidskas is het ook niet slecht, want zo zijn er toch weer wat jobs uit het informele circuit gehaald.

Het lijkt dus een goede zaak dat flexi-jobs vanaf 1 januari 2018 zullen uitbreiden naar andere sectoren. Voortaan zullen ook kleine zelfstandigen zoals bakkers, slagers, groenten- en fruitwinkels, kappers, schoonheidsspecialisten en buurtwinkeliers flexi-jobbers kunnen tewerkstellen. Ook bij middelgrote levensmiddelenbedrijven en warenhuizen komen er mogelijkheden. Of is dat allemaal iets te mooi om waar te zijn?

Onrechtvaardig

Professor Ive Marx, sociaal-econoom aan de Universiteit Antwerpen, is duidelijk: hij is echt géén voorstander van flexi-jobs. “Flexi-jobs zijn gewoon onrechtvaardig”, vindt hij. “Waarom? Bekijk het even zo: jij hebt wat langer gestudeerd of je doet op je werk wat harder je best en wat meer overuren dan jouw collega en verdient daardoor 500 euro bruto meer in je dagelijkse job. Dan betaal jij daar gewoon de volle pot belastingen en sociale bijdragen op, ook al doe je dat werk bijvoorbeeld vooral na je uren of in het weekend. Je collega die wat minder hard werkt tijdens de gewone job, kan na de uren of in het weekend een flexi-job gaan doen en het geld dat hij daar verdient netto in zijn zak steken. Is dat eerlijk?”

En dat is nog niet het grootste probleem. “Flexi-jobs zijn gecreëerd voor mensen die al een baan hebben”, vervolgt de professor. “Je moet minstens 4/5e werken om een flexi-job te mogen uitoefenen. Het komt er dus op neer dat de mensen die momenteel het allermeeste nood hebben aan betaalde verdiensten, met name laaggeschoolde werklozen of mensen met een migratieachtergrond, de toegang tot bepaalde jobs ontzegd wordt. Zij zouden immers perfect in die jobs in de horeca of de verkoop aan de slag kunnen, alleen worden die banen nu gereserveerd voor mensen die eigenlijk al een inkomen hebben en wat extra willen. Zonde, volgens mij. Dat is geen jobcreatie meer, dat is jobs afpakken.”

“Uiteraard zijn er ook kwetsbare groepen aan het werk met een flexi-job”, weet de professor. “Alleenstaande ouders bijvoorbeeld, die een vaste baan hebben en uit noodzaak bijklussen na de uren. Zit jij in zo’n situatie, dan moet je echter de afweging maken: blijf je voltijds werken of schakel je beter over naar een 4/5e baan? Want eigenlijk heb je dan meer tijd om te flexi-jobben én zal je op het einde van de rit minder geld moeten afgeven. In feite worden mensen zo aangemoedigd om minder voltijds te werken, terwijl ze zo mogelijk bepaalde promotiekansen mislopen. Waar zit de logica? Bovendien bouwen flexi-jobbers wel sociale rechten op, maar dragen ze niet op een volwaardige manier bij aan de sociale zekerheid. Ook hier klopt het plaatje toch niet helemaal.”

(pm)