Mag ik – in opdracht van de baas – mijn collega’s controleren?

Je werkgever verdenkt jouw collega blijkbaar van foutief gedrag. Je werkgever wil uiteraard vermijden dat een werknemer zich schuldig maakt aan wanpraktijken die haaks staan op de vereiste integriteit, maar kan wellicht zonder jouw hulp de werknemer moeilijk betrappen. De vraag is: kan dat zomaar?

21 oktober 2019

Er bestaat geen arbeidsrechtelijk bezwaar tegen deze vraag van je werkgever voor zover jouw controle uiteraard niet zover gaat dat ze onrechtmatig wordt. Elke werknemer moet zich immers loyaal opstellen tegenover zijn werkgever en is bovendien wettelijk verplicht zich te onthouden van al wat schade kan berokkenen aan zijn werkgever. Het niet rapporteren van wantoestanden zou daarom kunnen worden gekwalificeerd als een tekortkoming.

Nochtans heeft de Privacycommissie die waakt over de bescherming van het recht op privacy in een niet-bindende aanbeveling gesteld dat een werknemer niet verplicht kan worden om te rapporteren over andermans onregelmatigheden.

Klokkenluider

Steeds vaker ontwikkelen Belgische bedrijven een daadwerkelijk beleid dat erop gericht is wanpraktijken te detecteren en te beteugelen. Ze installeren daartoe zogenaamde klokkenluidersystemen waarbij werknemers wordt gevraagd mistoestanden aan interne of externe meldpunten mee te delen.

In België bestaat hiervoor geen specifiek wettelijk kader. Dergelijke systemen doen nochtans vragen rijzen over de verenigbaarheid met het recht op privacy aangezien ze doorgaans leiden tot de verwerking van persoonsgegevens (van klager en beschuldigde).

De Privacycommissie heeft op 29 november 2006 een aanbeveling uitgebracht waarin zij bepaalt onder welke voorwaarden een klokkenluidersysteem verenigbaar is met het privacyrecht. De aanbeveling bepaalt, onder meer, dat:

het klokkenluidersysteem een gerechtvaardigd belang moet nastreven (bijvoorbeeld corporate governance);
het meldsysteem duidelijk moet omschrijven welke onregelmatigheden werknemers kunnen melden;
de organisatie de procedure duidelijk moet toelichten (wie, wat, wanneer, hoe ...);
de policy de gevolgen moet toelichten van terechte en onterechte meldingen;
het meldsysteem moet functioneren als een subsidiair kanaal naast de normale controleprocedures;
de werknemers collectief en individueel moeten worden ingelicht over het meldsysteem.

Slechts met naleving van deze (en andere) voorwaarden is een klokkenluidersysteem volgens de privacycommissie verenigbaar met het recht op privacy.

(Met dank aan Stijn Demeestere, advocaat bij Lydian)