In 2013 en 2014 zijn enkel loonindexeringen en baremaverhogingen toegelaten. Andere loonsverhogingen worden verboden. De verwachting is dat werknemers en werkgevers zeer creatief gaan omspringen met dat verbod.

“De loonnorm is een macro-economisch instrument en zegt helemaal niets over een individueel loon”, zegt Jan Vanthournout van SD Worx en medeauteur van het boek ‘Loonmatiging en loonnorm’. “De loonnorm is een gemiddelde, wat betekent dat die niet moet nageleefd worden voor een individuele werknemer. De norm geldt enkel op het niveau van een land, sector of bedrijf.”

Een overzicht van wat wel en niet kan bij een loonblokkering ...

Wat kan wel?

• Individuele loonsverhogingen
  “Individuele loonsverhogingen bovenop de indexatie en baremaverhogingen zijn ook volgend jaar perfect mogelijk, voor zover de werkgever de gemiddelde loonkost voor zijn bedrijf respecteert. Een bedrijf kan die gemiddelde loonkost bijvoorbeeld verlagen door een werknemer met een hoog loon na zijn pensioen te vervangen door een jonge kracht met een lager loon. Of een bedrijf dat het afgelopen jaar veel (dure) overuren heeft betaald, kan door een efficiëntere werkregeling het aantal overuren terugbrengen. Ook het ziekteverzuim aanpakken, kan helpen. De bedrijven die verstandig met loon en tewerkstelling omgaan, zullen nog ruimte hebben voor loonsverhogingen”, maakt Vanthournout zich sterk.
• Eenmalige bonussen en ecocheques
  “De gemiddelde loonkost stijgt niet door het voortzetten van voordelen die aflopen. Bijvoorbeeld eenmalige bonussen of ecocheques kunnen volgend jaar opnieuw toegekend worden, ook al is voor de voorzetting een nieuwe overeenkomst nodig.”
• Loonsverhoging na een goede evaluatie of bij een andere functieomschrijving
  “Dat ook baremieke loonsverhogingen (naast de automatische indexering) toegelaten blijven, gaat ervoor zorgen dat ze meer ingezet zullen worden om een werknemer bijkomend te belonen. Voorbeelden: een loonsverhoging na een goede evaluatie of bij een andere functieomschrijving.”
• Resultaatsgerichte bonussen en winstdeelnemingen
  ... die aan welbepaalde wettelijke voorwaarden moeten voldoen.
• Onkostenvergoeding voor kosten die eigen zijn aan het productieproces
  Voorbeelden: vergoeding voor professionele verplaatsingen, werkmateriaal, een maaltijdvergoeding voor een businesslunch ...

Wat kan niet?

• Collectieve loonsverhogingen
  Deze worden zo goed als onmogelijk
• Extra bedrijfswagens en gsm’s
  “Wat vaststaat, is dat voordelen in natura zoals een gsm of bedrijfswagen en groepsverzekeringen onder de loonmatiging vallen. Hier zal dus minder kwistig mee omgesprongen worden. De kans is daarom groot dat de volgende jaren de bonus verbonden aan de bedrijfsresultaten, de werknemersparticipatie, winstdeelnemingen en zelfs innovatiepremies populairder gaan worden om een werknemer een extraatje aan te bieden”, vermoedt Vanthournout.
• Toeslagen voor nachtwerk en overuren
  Dit telt mee bij de berekening van de gemiddelde loonkost. Bedrijven zullen hier dus zuinig mee omspringen. Ook eindejaarspremies tellen mee.
• Woon-werkverkeer en een maaltijdvergoeding
  Onkostenvergoedingen voor kosten vreemd aan het productieproces, maar die door de werkgever ten laste worden genomen. Voorbeelden: woon-werkverkeer en een maaltijdvergoeding.
• Stortingen voor aanvullend pensioen, hospitalisatieverzekering … 

Al deze zaken tellen mee voor de gemiddelde loonkost, en hier zal dus zuiniger mee omgesprongen worden.

Controle

De regering heeft dan wel een loonblokkering opgelegd, maar alles staat of valt met een goede controle van de loonkostevolutie, met zo nodig sancties. “De gemiddelde loonkost zal pas op 31 december 2014 beoordeeld worden. Wat als op dat moment blijkt dat de loonnorm overschreden is? Je mag geen betaald loon terugvorderen’, aldus Vanthournout van SD Worx.

Conclusie: je kan als individuele werknemer nog altijd een loonopslag krijgen, en zeker vragen. Maar je zal het verstandig moeten aanpakken, als je wil dat je baas ook ja zegt. Want hij zal minder snel (kunnen) toehappen dan vroeger.

Enkele tips voor loonopslag tijdens een loonblokkering

1. Vraag promotie of verander van werk
   Jan Vanthournouts belangrijkste tip voor individuele opslag is: vraag promotie. “Het is namelijk zo dat ‘normale promoties’ wel kunnen.” Of verander van job: bij de loononderhandelingen met een nieuwe werkgever heb je op dit vlak dikwijls meer in de pap te brokken dan in je huidige job. Als een bedrijf zijn gemiddelde loonkost onder controle houdt, kan individuele loonopslag nog.
2. Werk harder
   Resultaatsgerichte bonussen kunnen nog altijd, ze tellen niet mee voor de gemiddelde loonkost. Hetzelfde voor eenmalige bonussen.
3. Laat je successen opvallen
   Je mag er niet van uit gaan dat je baas weet wat je doet. Af en toe laten zien wat je gedaan hebt, is dan ook cruciaal. Trouwens, niet alleen om opslag te krijgen, ook als je baas in deze crisistijden mensen moet ontslaan, speelt dit mee.
4. Spring op grote projecten
   Elk bedrijf heeft grote projecten waar iedereen over spreekt. De mensen die hieraan meewerken, krijgen grote visibiliteit. Als je jezelf kan binnenloodsen in zo’n project, dan zit je gebeiteld voor de komende jaren en kan je zonder schroom om opslag gaan vragen. Als je je taken tot een goed eind brengt natuurlijk.
5. Voorbereiding
   Een gesprek met je baas zorgt altijd voor spanning. Niks mis mee. Voor de ene zijn enkele kernwoorden genoeg als voorbereiding, terwijl anderen nood hebben aan een uitgeschreven tekst. Doe wat je voor jezelf nodig vindt, maar ga niet onvoorbereid om opslag vragen.

(mr)