Als je brein zijn werk niet meer doet

“Een flexibele werkgever is cruciaal.” (Professor Engelien Lannoo, neuropsychologe UZ Gent)

Het gebeurt plots én het kan iedereen overkomen. “Een val in de bergen, zo liep één van onze patiënten een hersenletsel op”, zegt neuropsychologe en revalidatietherapeute professor Engelien Lannoo (UZ Gent). “Anderhalf jaar was hij in begeleiding. Na zo lang thuiszitten, wilde die man graag weer als supervisor in een productiebedrijf aan de slag. We hebben samen gezocht naar een aangepast takenpakket, met onder meer minder trappen lopen. Hij slaagde erin om van twee halve dagen naar binnenkort vijf halve dagen per week te gaan: in april start hij halftijds.”

“Het vergde een lange cognitieve revalidatie tot hij zichzelf echt klaar voelde om de stap naar werk te zetten. Niet eenvoudig om weer in te stappen in een productieproces dat intussen zélf veranderde. Gelukkig wilde zijn werkgever hem écht terug, hij mocht zelfs per taxi naar zijn werk. Dat is wel uitzonderlijk. Een flexibele werkgever is cruciaal om weer te integreren.”

Alle leeftijden

Maar wat is nu eigenlijk een NAH? En wie kan het krijgen? Neuroloog professor Veerle De Herdt (UZ Gent): “NAH is een verzamelnaam voor hersenletsels verworven na de geboorte. Naast een neurotrauma door een verkeers- of werkongeval is een beroerte of CVA, een cerebraal-vasculair accident, één van de meest voorkomende oorzaken van chronische invaliditeit. We zien zo’n 500 patiënten per jaar op de stroke unit in het UZ Gent. Een beroerte kan optreden op alle leeftijden maar leeftijd op zich is al een risicofactor. Net als te hoge cholesterol, diabetes, roken, overgewicht, hoge bloeddruk en ook voorkamerfibrillatie. Een kleine maar niet onbelangrijke ‘jongere’ groep krijgt het door erfelijke factoren.”

“Er is recent in het UZ Gent een young stroke patiëntenvereniging opgestart voor ondersteuning en lotgenotencontact. Het is een groep die voor hun beroerte gewoon actief aan de slag was. Hun hele sociale en professionele leven ligt overhoop.”

Epilepsie

Revalideren garandeert niet dat mensen hun job weer kunnen oppikken. “Veel hangt af van de ernst van het hersentrauma en de locatie van het hersenletsel”, zegt Veerle De Herdt.

“Er kunnen andere complicaties optreden na een hersenletsel. Door de opgelopen hersenschade is er risico voor epilepsie. Dat heeft een grote bijkomende impact op het functioneren. Naar veiligheid toe mag je sommige beroepen dan niet meer uitoefenen. Of je mag niet meer autorijden. Gelukkig raken de meeste epileptici met de juiste medicatie aanvalsvrij. Mits ze dat blijven, kunnen ze opnieuw in een normaal arbeidscircuit aan de slag.”

Behandeling

Ook al is de acute zorg bij patiënten met een beroerte of neurotrauma sterk verbeterd, toch blijft een revalidatietraject vaak nodig in een gespecialiseerd centrum waar kine, logo, ergo, neuro én arbeidsgerichte revalidatie samen gegeven worden.

Engelien Lannoo: “Bij reïntegratie in een werkcontext komt heel wat kijken. De job waarop we mikken, bepaalt de richting. Voor fysieke taken zetten we extra in op motoriek, evenwicht, coördinatie of uithoudingsvermogen. Mensen met een CVA hebben vaak een halfzijdige verlamming. Het programma wordt individueel afgestemd op de patiënt.”

Werkbelasting

Via Virtual Reality kan je situaties simuleren, bijvoorbeeld rijden of winkelen. “We laten mensen eerst een soort stage doen op de werkvloer in een aangepast takenpakket. Die ‘stage’ kan eerst op de ziekenhuiswerkvloer gebeuren, bijvoorbeeld bij de klusjesdienst, om te meten wat de patiënt aankan qua werkbelasting. We beginnen met twee halve dagen per week. Komen we uit bij een échte halftijdse werkhervatting, dan zijn we héél blij.”

“Een vast aanspreekpunt bij de werkgever is belangrijk. Soms gaan we zelf mee overleggen. Er is ook de gespecialiseerde dienst voor trajectbegeleiding GTB bij VDAB, die mensen met een arbeidshandicap begeleidt naar nieuw of aangepast werk. Een werkgever kan bovendien loonsubsidie aanvragen.”

Vooroordelen

Cognitieve problemen na een NAH worden niet altijd herkend en erkend. “De verlamming kan genezen zijn, maar de mentale en cognitieve functies daarom (nog) niet”, zegt Veerle De Herdt. “Aandachtsproblemen, planning, organisatie, concentratie worden onderschat. Ook al kan zo iemand probleemloos mee op pakweg een uitstap met vrienden. Zeker jonge mensen botsen dan tegen een muur aan, in de wetenschap dat het nooit meer wordt zoals voorheen.”

Zeker over epilepsie bestaan vooroordelen. De Vlaamse komiek Jens Dendoncker heeft zelf epilepsie en werkte mee aan een sensibiliseringscampagne van de Epilepsie Liga. Hij verbaasde zich erover wat mensen allemaal onder zijn tong steken (!) tijdens een aanval. Dat mensen met epilepsie minder goede werknemers zouden zijn, is nog een vooroordeel. “Bij een sollicitatie valt de deur vaak meteen dicht. Als sollicitant ben je overigens niet verplicht om epilepsie te melden, enkel aan de arbeidsgeneesheer. Maar natuurlijk moet je zelf wel je gezond verstand gebruiken en er rekening mee houden bij het kiezen van een job.”

Hoop

Leraar zedenleer Stijn Geerinck lag na een fietsongeval twee jaar geleden maandenlang in het ziekenhuis. Daarbij moest zelfs een deel van zijn schedel tijdelijk worden weggenomen om de druk op zijn hersenen te verminderen. Toch heeft hij hoop. “De revalidatie is intensief maar intussen kan ik weer vier uur per week lesgeven, al dan niet samen met een collega”, zegt Stijn Geerinck.

“Ik hoop dat ik vanaf volgend schooljaar de draad weer helemaal kan oppikken. De revalidatie en de steun die ik krijg van directie, collega’s én leerlingen is fantastisch. Ik ben nog snel moe en ik blijf concentratieproblemen hebben, maar geleidelijk aan merk ik dat ik stilaan weer mezelf word.”

(wdh) - Foto: Thomas Verfaille 

Tijdens de Dag van de Zorg op zondag 17 maart kan je in het UZ Gent een kijkje nemen in de wonderlijke wereld van ons brein. Meer info: www.uzgent.be/nl/actueel/agenda/dag-van-de-zorg / www.nahliga.be