Vakbonden en individualisering

“Men moet individualisering niet automatisch vereenzelvigen met meer egoïsme” (Jan Denys, arbeidsmarktdeskundige Randstad en auteur van ‘Free to work’ en ‘Uw werk, uw merk’)

Sommigen menen dat dit draagvlak sterk aan het afkalven is. Waarop ze zich baseren, is niet duidelijk want veel onderzoek verschijnt er niet over. De vakbonden doen wel zelf onderzoek hiernaar maar geven de resultaten ervan niet prijs. Het onderzoek van Randstad naar de mogelijkheden tot participatie van werknemers in de bedrijven is één van de weinige die in deze een tipje van de sluier oprichten, des te meer omdat het kan vergelijken met identieke resultaten vier jaar geleden.

Uit de resultaten blijken twee zaken. Ook in 2012 blijven vakbonden over een groot draagvlak beschikken maar hier en daar brokkelt dit toch af. Zo daalt het aandeel dat vindt dat werknemers zich sterk betrokken voelen bij de vakbond in hun bedrijf van 62 naar 44 procent. Meer dan de helft vindt dat er weinig belangstelling is voor het vakbondsoptreden in hun bedrijf. Een stijging met meer dan 10 procent. De tendens is vrij consistent en lijkt het sterkst bij kaderleden.

Collectieve en individuele belangen

De grote vraag is wat de reden is voor dit afbrokkelend draagvlak? Minstens een deel is te verklaren door de huidige mindere economische toestand. Werknemers geven gemiddeld lagere scores in bedrijven die het niet goed doen. We mogen veronderstellen dat er nu meer bedrijven in slechte doen zijn dan vier jaar geleden. Indien de verklaring hiertoe kan beperkt worden is er voor de vakbond geen reden tot ongerustheid. Men mag dan verwachten dat de cijfers zullen opveren als het economisch weer wat beter gaat.

Is het dalend draagvlak echter alleen aan de mindere conjunctuur toe te schrijven? Spelen er ook meer structurele factoren? Zo hebben vakbonden moeite met de individualiseringstrend in onze samenleving. Hoe koppel je op een intelligente manier collectieve en individuele belangenbehartiging van werknemers en werkzoekenden? Om hierin te lukken moet men beginnen met individualisering niet automatisch te vereenzelvigen met meer egoïsme, zelfs niet met individualisme. De afwijzende houding van de beide vakbonden op het voorstel van Voka om individuele rugzakjes voor werknemers te verankeren in het arbeidsmarktbeleid (Jobat 5 mei) is een mooi voorbeeld van deze worsteling met individualisering.

(jd)