Overuren: moeten die vergoed worden?

De overheid is sterk gekant tegen overwerk. Ze heeft daar twee redenen voor. Ze wil de werknemer tegen overmatig werken beschermen. Ze is ook van mening dat bij structureel overwerk het in tijden van arbeidsschaarste aangewezen is nieuwe werknemers in dienst te nemen veeleer dan het werk te verdelen onder de bestaande werknemers.

Overwerk is daarom principieel verboden. Enkel in specifieke door de wet voorziene omstandigheden is overwerk toegestaan. De toegelaten gevallen van overwerk worden steeds gekenmerkt door onvoorzienbaarheid, zowel wat betreft de feiten die aanleiding geven tot meerprestaties, als wat betreft de omvang van de arbeidsprestaties. Het is daarom volstrekt onwettelijk dat je wekelijks overuren presteert tenzij je niet gebonden bent door de arbeidsreglementering, bijvoorbeeld omdat je leidinggevende of handelsvertegenwoordiger bent. In dat laatste geval is er echter geen sprake van overwerk in de wettelijke betekenis van het woord.

Inhaalrust

Je werkgever moet je inderdaad vergoeden voor het gepresteerde overwerk. Elk overuur geeft je recht op één uur betaalde afwezigheid (inhaalrust). Ook heb je recht op overloon. Dit is een toeslag van 50 procent of 100 procent bij overwerk op zon- en feestdagen. Natuurlijk moet je wel kunnen aantonen dat je (met toestemming van de werkgever) deze bijkomende uren hebt gepresteerd. Dit kan relatief gemakkelijk wanneer een tijdsregistratiesysteem in voege is.

De wet laat de partijen slechts beperkte ruimte om een ‘andere’ vorm van compensatie te voorzien. Een cao kan toelaten dat de toeslag van 50 of 100 procent wordt omgezet in respectievelijk een half of één uur bijkomende inhaalrust. Omgekeerd, kan een werknemer ervoor kiezen om geen inhaalrust te nemen voor de 78 overuren (interne grens sinds 1 oktober 2013), eventueel verhoogd tot 130 overuren, die hij heeft gepresteerd als gevolg van een buitengewone vermeerdering van werk of onvoorziene noodzakelijkheid. Andere vormen van compensatie zijn wettelijk niet voorzien.

(Met dank aan Stijn Demeestere, advocaat bij Lydian).