Wat doe je best met je overuren: extra loon of extra recup?

Volgens de arbeidsduurreglementering mag iedere onderneming zijn werknemers maximaal 38 effectieve uren per week tewerkstellen. De arbeidsduur mag volgens de arbeidswet ook in principe niet meer bedragen dan 8u per dag.

Overschrijdingen van deze grenzen zijn mogelijk, maar de gemiddelde arbeidsduur van 38u moet binnen een bepaalde referteperiode (bvb. per drie maanden of per jaar) worden gerespecteerd. En zelfs in dat geval mag de effectieve wekelijkse arbeidsduur in principe niet meer zijn dan 40 uren. 

Al sinds 1971 liggen de bepalingen over hoelang en wanneer iemand mag werken bij wet vast:

• verbod om de normale grenzen van de arbeidsduur te overschrijden;
• verbod om werknemers tewerk te stellen buiten de werkroosters die op hen van toepassing zijn;
• verbod om 's zondags te werken;
• verbod op nachtwerk (tussen 20u ’s avonds en 6 u ’s ochtends).

Maar op die bepalingen bestaan tal van uitzonderingen. De economie zou niet meer draaien mochten werkgevers zich strikt aan de wettelijke bepalingen moeten houden. Ook verschillende KB's en sectorspecifieke collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) hebben ervoor gezorgd dat overuren in verschillende sectoren wel mogelijk zijn. Daar staat uiteraard wel een vergoeding tegenover.

Lees ook: Hoeveel uren mag je werken?

Vergoed voor meer werk?

Te veel gewerkt en zo overuren opgestapeld? Dan kan je werkgever de overuren op twee manieren compenseren: met inhaalrust en toeslag, of door de uitbetaling van overuren.

Voor elk gepresteerd uur krijg je een toeslag van 50% van je normale loon of 100% voor overwerk op zon- en feestdagen. Elk uur dat je overwerkt, geeft je recht op één uur betaalde inhaalrust of recup (100% van je loon) dat je moet opnemen op een moment dat je normaal had moeten werken. Die inhaalrust moet je meestal binnen de 3 maanden opnemen.

Het aantal overuren dat je mag opsparen om later te recupereren, is beperkt tot 143 uren. Wanneer dit plafond bereikt is, moet je eerst inhaalrust opnemen alvorens je opnieuw overuren mag presteren.

Ontdek: Moeten overuren uitbetaald worden?

Meer loon?

Doe je overuren naar aanleiding van een buitengewone vermeerdering van werk en/of een onvoorziene noodzaak, dan kan je ervoor kiezen om geen inhaalrust op te nemen en op het einde van de betaalperiode zowel het gewone als het overloon te ontvangen.

Het aantal overuren waarvoor je geen inhaalrust opneemt en die je dus laat uitbetalen, is beperkt tot 91 uur per kalenderjaar. Deze grens kan via een bijzondere overlegprocedure op 130 uur (en in sommige sectoren zelfs 143 uur) worden gebracht. Deze overuren worden dan uitbetaald samen met het overloon. Je ontvangt in dat geval meteen 150% van je loon, of 200% indien je de overuren presteerde op zon- en feestdagen.

Voor sommige overuren dient geen inhaalrust te worden toegekend (zoals dringende arbeid aan machines of een ongeval in de onderneming).

Vrijwillige overuren

Sinds 2017 kan je als werknemer ook zogenaamde 'vrijwilligere overuren' presteren. Het gaat om maximaal 120 extra vrijwilligere overuren per kalenderjaar. Sectoren kunnen dit aantal bovendien verhogen tot maximum 360 uur.

Voorafgaand aan het presteren van deze uren moet je wel een schriftelijk akkoord sluiten met je werkgever. Deze geschreven overeenkomst is 6 maanden geldig en kan worden vernieuwd als je dat wil. Vrijwillige overuren moeten nooit ingehaald worden en geven dus recht op bijkomend loon.

CHECK: Zijn overuren het nieuwe normaal geworden? 

Fiscaal voordeel overuren

Als werknemers meer werken, is er een fiscaal voordeel verbonden aan de eerste 180 overuren per jaar. Dit algemene plafond geldt voor de periode tussen 1 juli 2021 tot en met 30 juni 2023.

Ook in de bouwsector gaat het om 180 uren, op voorwaarde dat er een elektronisch aanwezigheidsregistratiesysteem werd ingevoerd. In de horeca ligt het plafond op 360 uren maar dit voordeel geldt wel enkel voor klassieke overuren. Het voordeel vertaalt zich naar een vermindering van de personenbelasting die berekend wordt op de bedrijfsvoorheffing; er is dus een vrijstelling van doorstorting. Concreet komt het hierop neer:

De werknemer is vrijgesteld van de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing ten belope van:

• 57,75% voor de overuren gepresteerd met een wettelijke loontoeslag van 50% of 100%.
• 66,81% voor de overuren gepresteerd met een wettelijke loontoeslag van 20% (PC 124).

Deze percentages worden berekend op het volledige loon van de uren die als berekeningsbasis voor de loontoeslag hebben gediend.

Extra: Kan je bij thuiswerken overuren betaald krijgen?

(pm/lm) - Bronnen: Acerta / FOD Werkgelegenheid / Liantis / Manpower