“De meest gevoeligen gaan eruit, de sterksten werken verder” (Dr. Sihem Sassi, Attentia)

De slaapstoornissen die ze het vaakst opmerkte in haar onderzoek waren een tekort aan slaap, slecht slapen en moeilijk inslapen. “Overdag slaap je nooit zoveel als ’s nachts, maar altijd minder, gemiddeld zo’n twee uur. Wie verschillende nachten na elkaar werkt, bouwt dus een slaapschuld op die hij nog maar moeilijk kan inhalen. Met vermoeidheid tot gevolg. Zeker wie vijf dagen na elkaar ’s nachts moet opdraven, heeft aan het weekend niet genoeg om te recupereren. Een systeem van enkele dagen nachtwerk en evenveel of meer dagen rust is veel beter”, legt dokter Sassi uit.

Een verstoord bioritme

Spijsverteringsproblemen zoals constipatie, diarree en maagzweren zijn dan weer het gevolg van slechte voeding - wie ’s nachts werkt, eet vaak ongezond - en van het negeren van ons natuurlijke spijsverteringsritme. Wie ’s nachts eet, doet dat immers op een moment dat het lichaam dat eigenlijk niet verwacht.

De meeste gezondheidsproblemen waar nachtwerkers mee kampen, zijn het gevolg van een verstoord bioritme, iets waar ook ons cardiovasculair systeem onder lijdt met hoge bloeddruk en hartproblemen tot gevolg. Eerdere studies bewezen al dat wie ’s nachts of in ploegen werkt veertig procent meer kans loopt op een cardiovasculaire aandoening. Onlangs heeft het Internationaal Instituut voor Kankeronderzoek nacht- en ploegenarbeid zelfs ingedeeld bij de groep ‘substanties’ die waarschijnlijk kankerverwekkend zijn. Dat deed het instituut als gevolg van een onderzoek naar borstkanker bij airhostessen.

Kanker in een stroomversnelling

“Nachtwerk is niet de oorzaak van die kanker, maar het brengt het hele proces wel in een stroomversnelling. Als ons natuurlijk ritme verstoord is, zijn we minder beschermd tegen vreemde cellen”, zegt dokter Sassi volgens wie ook de psychosociale gevolgen van nachtwerk niet mogen worden onderschat: vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, depressie ... “En vrouwen die ’s nachts werken, kampen ook met meer menstruatiepijn, verminderde vruchtbaarheid en een verhoogde kans op miskramen en vroeggeboortes.” Ook de kans op een arbeidsongeval ligt ’s nachts hoger: statistieken daaromtrent vertonen een klassieke piek rond de wissel van de nacht- naar de ochtendploeg.

Ondanks al die gevaren zitten nacht- en ploegenwerk nog steeds in de lift. Een evolutie waarin niet alleen de werkgevers - omwille van fiscale tegemoetkomingen van de overheid - vragende partij zijn, maar ook de werknemers zelf. Voor hen is nachtwerk, omwille van de premies, niet alleen financieel interessant, soms ‘verlicht’ het ook de gezinssituatie. Wie ’s nachts werkt, kan overdag immers een handje toesteken in het huishouden.

Niet bewust van de gevaren

De meeste werknemers zijn zich volgens dokter Sassi ook helemaal niet bewust van de gevaren die nachtwerk inhoudt. “Het is pas als ik vragen stel dat ze zich realiseren dat ze heel wat symptomen vertonen.”

Toch zijn sommige mensen beter bestand tegen een nachtritme dan anderen. Maar ook nachtraven stapelen na een tijdje de vermoeidheid op. En omdat omschakelen naar een dagjob binnen hetzelfde bedrijf vaak heel moeilijk is, geven heel wat nachtwerkers er na tien of vijftien jaar de brui aan. “Hoe ouder je wordt, hoe minder je nachtwerk verteert. Enkel zij die na verloop van jaren min of meer gewend raken aan het ritme blijven over; het is een vorm van natuurlijke selectie”, zegt dokter Sassi. “De meest gevoeligen gaan eruit, de sterksten werken verder.”

(wim.verdoodt@jobat.be)