10 tips om shiftwerk en nachtwerk te organiseren

Wie het doet, weet het maar al te goed: nacht- en shiftwerk vormen een extra belasting voor lichaam en geest. Houdt jouw baas rekening met deze zaken?

“Onze biologische klok stimuleert ons lichaam om overdag actief te zijn en ’s nachts te rusten”, stelt Eddy Kay, manager well-being bij Attentia, geneesheer en ergonoom van opleiding. “Nacht- en shiftwerk verstoren dat biologisch ritme, waardoor niet zelden slaapproblemen en maag- en darmklachten optreden.”

Dat is evenwel niet alles, oppert Kay. “Studies wijzen bovendien op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk bij shiftwerkers. En ook het sociale leven wordt ontregeld.” Hij somt een aantal maatregelen op die werkgevers kunnen nemen om nacht- en shiftwerk aangenamer te maken voor de werknemer en eventuele risico’s in te perken.

1. Beperk permanent nachtwerk en/of lange cycli

Vijf nachten na elkaar is het maximum. Daarna begint het slaapgebrek op te lopen.

Wanneer is er sprake van nachtwerk? En hoe wordt dat vergoed?

2. Begin bij wisselende shifts met een ochtendshift, gevolgd door een namiddag- en nachtshift

Zorg voor voldoende rust tussen de shifts. Als een shift eindigt om 22 uur en de volgende begint om 6 uur dan is er onvoldoende tijd om zich te verplaatsen, te slapen en te eten.

3. Bepaal de shiftwissels in functie van het sociaal leven van je werknemers

Vaak kiest men voor 6, 14 en 22 uur, maar 7 (of 7.30), 15 (15.30) of 23 (23.30) uur zijn meer geschikt.

4. Zorg voor regelmatige shifts

Laattijdige en onvoorziene veranderingen in het werkrooster verhogen de werkstress, met extra vermoeidheid tot gevolg.

Lees ook: 4 tips om beter om te gaan met shift- en/of nachtwerk

5. Verlicht de werkplekken correct

Zo beperk je de afscheiding van het hormoon melatonine ‘s nachts. Melatonine zorgt er immers voor dat je slaperig wordt.

Extra: 4 lichttips voor een productievere werkomgeving

6. Betrek je werknemers altijd bij de invulling van de uurroosters

Sensibiliseer je medewerkers met tips voor een goede slaap en gezonde voeding.

7. Zorg proactief voor dagwerk bij oudere werknemers

Volgens de wet kunnen werknemers vanaf 55 jaar of wanneer ze een beroepsloopbaan met nachtarbeid van minstens 20 jaar kunnen bewijzen, vragen om met nachtwerk te stoppen.

8. Wees heel voorzichtig met zwangere vrouwen

Studies bij zwangere vrouwen tonen een verband aan tussen nachtwerk en een toegenomen risico op een spontaan miskraam en vroeggeboorte. Pleeg meteen overleg met de preventieadviseur/arbeidsgeneesheer.

9. Nacht- en shiftwerk moeten een persoonlijke keuze zijn

Pas dan zal de medewerker gemotiveerder en ‘psychisch’ gezonder blijven.

10. Vermijd zware maaltijden 's nachts

Voor de ploegwerker: eet voldoende fruit en groenten, eet regelmatig, vermijd zware maaltijden net voor het slapengaan en zorg voor een goed verduisterde kamer als je thuiskomt.