Leidinggevenden houden niet van kameleons (of toch?)
Je denkt misschien dat je ‘nu eenmaal zo bent’, maar dat klopt niet helemaal. Hoe je je op het werk gedraagt, is minder vaststaand dan je denkt. Dat je persoonlijkheid er varieert, blijkt soms een kracht, maar soms een valkuil. “Werknemers en hun leidinggevenden kijken hier vaak anders tegenaan.”

Onderzoek van Loes Abrahams, universitair docent aan Tilburg University, toont aan dat persoonlijkheidsvariabiliteit een grotere rol speelt op de werkvloer dan tot nu toe werd gedacht. “Hoe je je gedraagt, kan variëren van situatie tot situatie”, stelt Abrahams. En die variatie blijkt niet zomaar toeval, maar iets wat invloed heeft op hoe jij én je leidinggevende je prestaties beoordelen. We pikken enkele inzichten uit het onderzoek van Abrahams die jou kunnen helpen op de werkvloer.
1. Je persoonlijkheid is als een kameleon – en dat is normaal
Je bent niet elke dag dezelfde versie van jezelf. En dat hoeft ook niet. Extraversie op een teammeeting, terughoudendheid bij een moeilijk gesprek: het is normaal gedrag. “Zo zullen de meeste mensen zich op een feestje extraverter gedragen dan in de wachtkamer bij de tandarts.”
Of hoe iedereen ook in de variatie varieert. “Sommigen kunnen zich als een kameleon aanpassen aan een situatie”, weet Abrahams. “Anderen zijn net voorspelbaarder en vertonen stabieler gedrag over verschillende situaties heen.”
Lees ook: Hoe ontdekken welke carrière het best bij je past?
2. Jij denkt: ‘ik pas me flexibel aan’ – je baas denkt iets anders
Wie zich anders gedraagt in verschillende situaties, ziet dat vaak als een sterkte. Je voelt je flexibel en denkt dat je je goed aanpast. En inderdaad: “Werknemers beschouwden persoonlijkheidsvariabiliteit als gunstig voor hun prestaties, waarschijnlijk omdat ze vinden dat ze zo hun flexibiliteit en aanpassingsvermogen tonen”, oppert Loes Abrahams.
Maar leidinggevenden kijken daar anders naar. Zij geven juist lagere beoordelingen aan werknemers met wisselend gedrag. Waarom? Ze ervaren die collega’s wellicht als minder voorspelbaar en dus minder betrouwbaar. Wat jij ziet als meebewegen, kan door je baas dus eerder worden geïnterpreteerd als grillig.
Ontdek: Welke jobs passen best bij jouw persoonlijkheid?
3. Niet iedereen vaart wel bij variatie in zijn of haar persoonlijkheid
Persoonlijkheidsschommelingen zijn niet voor iedereen even zinvol. Werknemers die emotioneel stabiel, open of georganiseerd zijn, profiteren volgens de onderzoekster meer van een variabele persoonlijkheid. Ze kunnen vlot schakelen tussen situaties en dat loont. “Werknemers met meer adaptieve kenmerken konden meer profiteren van persoonlijkheidsvariabiliteit”, zo stelt Abrahams het. “Ze konden flexibeler inspelen op de eisen van verschillende situaties.”
Maar bij wie eerder wantrouwig, onrustig of gesloten is, pakt die variatie vaak negatief uit. Voor hen is voorspelbaarheid juist een voordeel. Schommelend gedrag zorgt dan eerder voor verwarring en verminderde prestaties.
De les is dus eigenlijk: weet wat bij jou past. Flexibiliteit is goed, zolang het strookt met je basisstijl.
CHECK: Welke job is op jouw lijf geschreven als je extravert of introvert bent?
4. En sollicitatietesten dan? Persoonlijkheid is complexer dan we meten
Persoonlijkheidstesten zijn een vast onderdeel van menig sollicitatieproces. Maar persoonlijkheidstesten in sollicitaties meten meestal alleen stabiele of vaste trekken, denk aan extraversie of consciëntieusheid. En dat is niet het hele plaatje. “Hoewel die inderdaad goede voorspellers zijn van werkprestatie, toont ons onderzoek aan dat variabele trekken minstens even belangrijk zijn”, aldus Abrahams.
Toch wordt dat zelden getest. Terwijl nieuwe methoden zoals situational judgement tests – waarin je gedrag in verschillende scenario’s beoordeeld wordt – daar wél zicht op kunnen geven. Of hoe ons begrip van persoonlijkheid mee mag evolueren met de wetenschap.
Hoe hoog is jouw AQ? Hoe makkelijk pas jij je aan?
(William Visterin)