In 6 stappen naar een burn-out

Een burn-out is altijd werkgerelateerde overbelasting. De balans tussen jezelf en je werksituatie is weg. Aldus Nell van de Ligt, stress en burn-outexpert.

Verschillende fases

Een burn-outproces verloopt in fases. Eerst is er enthousiasme, betrokkenheid en ambitie. Maar dat slaat om in voortdurende stress, overbelasting en uiteindelijk zelfs uitputting. Het is een langzaam proces en daardoor hebben we het niet snel in de gaten.

Hoe eerder je ingrijpt, hoe makkelijker je er iets kan aan doen. Hoe langer je doorgaat, hoe langer het genezingsproces duurt en hoe noodzakelijker professionele hulp wordt voor herstel.

Een burn-out kent 6 grote fases. Het is wel zo dat die niet strikt gescheiden kunnen worden. De fases komen daarom niet allemaal voor of kunnen in een andere volgorde optreden. Elke mens is namelijk anders. Nell van de Ligt schetste het verloop van een burn-out op Managersonline.nl.

Eerste hulp bij burn-out: een praktische gids

Het verloop van een burn-outproces

1. Volledige prestatie en inzet

Je bent enthousiast, zet je helemaal in omdat je je verantwoordelijk voelt en kwaliteitsvol werk wilt afleveren. Je stelt hoge eisen aan jezelf en werkt regelmatig over. Je stopt veel energie in je werk. Je bent erg betrokken en vindt alles leuk. Je ervaart wel werkdruk, maar je doet het gewoon en zet jezelf opzij. Je wilt aardig gevonden worden en bekend staan als een goede werknemer. Kortom, je bent plichtsgetrouw.

2. Je geeft te veel, langzaam ga je inleveren

Je bent steeds meer met je werk bezig. Je kan thuis steeds moeilijker het werk van je afzetten en merkt dat je het steeds drukker krijgt in je hoofd. Je piekert veel en kan dat piekeren niet stoppen.

Je hebt behoefte aan rust en ontspanning, maar dat negeer je. Ah ja, want ‘het werk moet toch gedaan worden!’ Maar je begint wel moe te worden, dus je legt je sociale contacten en hobby's aan banden. Zo kan je 's avonds recupereren. Maar slapen (inslapen of doorslapen) wordt steeds moeilijker.

Lees ook: Hoe verschilt een burn-on van een burn-out, en wat kan je ertegen doen?

3. Je verhoogt je inzet, je geeft nog meer

Je gaat harder werken, want je merkt dat je het anders niet meer redt. Daarbij wil je wel dat alles verloopt zoals gepland. Je wordt steeds vermoeider, raakt gefrustreerd en wordt prikkelbaarder. Je merkt, tot je eigen ergernis, dat je af en toe steken laat vallen. Je probeert greep te houden op je werk, maar dat kost je heel veel moeite en energie.

Je krijgt allerlei vage lichamelijke klachten zoals hoofdpijn en stijve spieren, maar die klachten negeer je. De contacten met collega's en de sociale contacten thuis worden nu als hinderlijk en lastig ervaren. Ze willen iets van jou en daar heb je geen zin in, want je hebt daar geen ruimte meer voor. 's Avonds lig je uitgeblust in de zetel en zap je van het ene tv-programma naar het andere, méér kan je niet meer opbrengen.

CHECK: 13 manieren om een burn-out te voorkomen

4. Je zelfbeeld neemt af en je hebt niet veel meer over

Je vervreemdt steeds verder van jezelf. Je vaart op je wil en sleept je voort. En dat heb je zelf nauwelijks in de gaten, want je wilt en kunt niet meer voelen. Je zit op je tandvlees en voelt je ongelukkig, want alles gaat steeds meer energie vragen en die heb je niet meer.

Alles voelt aan als ‘moeten’. Je krijgt ernstigere klachten zoals maag- en darmklachten, vage pijnen of hyperventilatie. Deze klachten belemmeren je functioneren. Je komt in een negatieve spiraal terecht en denkt steeds negatiever over jezelf. Maar je gaat door, want ‘kop op ... je bent toch geen watje?’

Extra: Hoe herken je een burn-out bij je collega?

5. Leeg, er is niks meer te geven

Het is op. Je voelt je een robot, leeg, uitgehold, ... Het leven wordt als zinloos en nutteloos ervaren. Complimenten komen niet meer aan, want je wijst jezelf af en leuke dingen bestaan niet meer. Het leven wordt een opgave. Je kunt je bed nog amper uit en een depressie staat dreigend voor de deur. Naast lichamelijke klachten krijg je ook last van paniekaanvallen en angststoornissen.

6. Totale instorting, je lichaam neemt het over

En dan op een dag grijpt je lichaam in en neemt het over. Enkele verhalen uit de praktijk: "Opeens kon ik niet meer lopen, ontzettende rugpijn legde me plat, mijn lichaam wilde niet." "Ik kon niet meer naar mijn werk, want ik wist niet meer hoe ik moest autorijden. Ik stond te huilen als een klein kind." "Ik kon geen letter meer lezen, het was abracadabra geworden. Ik werd ontzettend bang."

Je zorgt niet goed voor jezelf, dus je lichaam beslist dat je moet stoppen. En wel nu. Dit is een overlevingsmechanisme, want als het lichaam dat niet zou doen, hoe lang zou je dan nog doorgaan? Je hebt langzaam steeds meer van jezelf ingeleverd en niet naar je lichaam geluisterd. Je hebt jezelf geestelijk, lichamelijk en emotioneel volledig uitgeput. Wat de achterliggende redenen ook zijn, het is belangrijk dat je herstelt, weer energie opbouwt en leert voor jezelf te zorgen.

• Hulp nodig? Dan kan je beroep doen op stress en burn-outexperts zoals Nell van de Ligt.

(mr)