Promotie maakt niet gelukkig

‘We werken keihard om die éne promotie binnen te halen en we geloven dat alles dan beter wordt. Niet dus’ Frederik Anseel

In een interview blikt Philippe Geubels vooruit op zijn nieuwe show Hoe moet het nu verder? De langverhoopte loopbaanswitch blijkt immers toch niet het verwachte geluk op te leveren. Een beetje deprimerend misschien, maar toch ook vooral vreselijk herkenbaar.

We werken keihard om die éne promotie binnen te halen en we geloven dat alles dan beter wordt. Dan zullen we tijd maken voor vrienden, dan zullen we niet meer gestresseerd zijn, dan zullen we echt gelukkig zijn. Niet dus. Eens de promotie binnen is, verandert er gewoon heel weinig. Erg ontgoochelend. Hebt u het ook wel eens? Dan is er niets verkeerd met u. Dan bent u gewoon mens.

Zoals we kunnen terugblikken op geluk en pijn in het verleden, heeft de mens als enige diersoort de unieke eigenschap dat we ook de toekomst kunnen simuleren en vooruitblikken op mogelijk toekomstig geluk en pijn. Affective forecasting heet dat in wetenschappelijke termen. Goed voor ons!

We overschatten hoe we ons in de toekomst gaan voelen

Alleen blijkt uit alle onderzoek dat we er eigenlijk heel slecht in zijn. We overschatten voortdurend hoe we ons in de toekomst zullen voelen bij belangrijke emotionele gebeurtenissen.

In een bekende studie testte Dan Gilbert, een briljant onderzoeker aan Harvard University, dit probleem uit bij collega-wetenschappers. Pas aangestelde onderzoekers gaan door een jarenlange, harde competitieve strijd vooraleer ze vastbenoemd kunnen worden als professor. Voor alle onderzoekers is die tenure decision een cruciale, moeilijke stap in hun loopbaan.

Gilbert ondervroeg jonge, nog niet-benoemde onderzoekers over hoe gelukkig ze verwachtten te zijn indien ze benoemd zouden worden als prof en vergeleek dit met de geluksniveaus die men uiteindelijk rapporteert bij vaste benoeming of afwijzing. Het resultaat bevestigde opnieuw onze fout in het maken van emotionele voorspellingen. De jonge onderzoekers dachten dat ze veel gelukkiger zouden zijn bij benoeming dan men in werkelijkheid is.

Emotionele gebeurtenissen hebben veel minder impact dan we verwachten

Interessant is dat de jonge onderzoekers ook de gevoelens die ze bij niet-benoeming zouden ervaren, overschatten. De emotionele pijn bij een afwijzing was veel minder erg dan ze voorzien hadden. Het blijkt allemaal wel mee te vallen. Emotionele gebeurtenissen hebben dus meestal veel minder impact op ons gevoelsleven dan we oorspronkelijk verwachten.

Maar hoe moet het nu verder, met die ene promotie die toch niet zaligmakend bleek? Uit de ratrace stappen en emigreren naar Zuid-Frankrijk om er een bed-and-breakfast te beginnen? Neen, want we weten nu dat we ook daar het ultieme geluk niet zullen vinden. Dus gewoon, zoals altijd… Aan het werk!

Frederik Anseel is professor organisatiepsychologie Universiteit Gent en hoofd onderzoeksgroep VIGOR