“Het idee van jobzekerheid heeft zijn beste tijd gehad.” (Fons Leroy, gedelegeerd bestuurder VDAB)

“Het is niet nieuw dat als we langer willen werken, we ook anders zullen moeten werken”, verzucht Fons Leroy. In zijn boek ‘Werk aan Werk’ noteerde de gedelegeerd bestuurder van de VDAB daarom ‘recepten voor leukere loopbanen’.

Weg jobzekerheid

Om die te bereiden, moeten we onze arbeidsmarkt en zijn concepten zoals we die al kennen van na de Tweede Wereldoorlog, volledig durven hertekenen. Dat daarbij heilige huisjes zullen sneuvelen en taboes zullen doorbroken worden, is onvermijdelijk, meent Fons Leroy.

“Decennia lang zijn werknemers gefixeerd geweest op jobzekerheid. Dat idee heeft zijn beste tijd gehad. Wie kan er nu nog zeggen dat hij de komende tien jaar zeker is van zijn huidige job? In de plaats daarvan moeten we evolueren naar een gevoel van ‘loopbaanzekerheid’.”

Samenwerkingscontract

De VDAB-topman stelt in zijn boek een toekomst voor waarin elke werknemer aan het begin van zijn carrière een ‘loopbaandeal’ afsluit, met de VDAB als regisseur. “Als je aan het werk bent, wordt die deal tastbaar onder de vorm van een samenwerkingscontract. Ik spreek bewust niet langer van arbeidscontracten. Werkgevers en werknemers staan voor mij op dezelfde voet. De toenemende scholingsgraad en mondigheid van werknemers zullen dat alleen maar versterken.”

Wat als er een eind komt aan een samenwerkingscontract? “Dan loopt de deal gewoon door”, legt Fons Leroy uit. “In mijn visie krijgt elke werknemer van bij de start van zijn carrière een loopbaanportefeuille met een bijhorende loopbaanrekening mee. Die wordt gespijsd door zowel de overheid als de werkgever. Wie niet werkt, gebruikt die portefeuille om te investeren in opleiding en ontwikkeling om zo sneller een nieuwe job te vinden.”

Sociale grondrechten

Met deze aanpak stuurt de VDAB-topman ook aan op een grondige herschikking van het bestaande ontslagrecht. “Dat moet evolueren naar een hertewerkstellingsrecht, deels gefinancierd met de middelen die nu onder andere naar ontslagpremies vloeien.”

Ziet hij die persoonlijke ontwikkeling als een verplichting voor werknemers? “Het zou goed zijn mocht het sociaal overleg dergelijke persoonlijke ontwikkelingsplannen ondersteunen. Zo worden werknemers gestimuleerd om na te denken over hun loopbaan en werk te maken van hun competenties”, antwoordt Fons Leroy.

Het in het leven roepen van ‘sociale grondrechten’ voor elke werknemer moeten daarbij helpen. “Voor schoolverlaters moet het hebben van een startkwalificatie een recht worden. Zo kan iedereen tonen dat hij ‘iets’ kan. Voor werknemers moet er een recht op levenslang leren komen.”

In ‘Werk aan Werk’ lanceert Fons Leroy ook het idee om de band tussen werknemers en de sociale zekerheid aan te halen. “Nu ‘ontdek’ je de sociale zekerheid pas als je pech hebt. Waarom maken we daar geen positief verhaal van, bijvoorbeeld door een deel van de sociale bijdragen mee te geven als startkapitaal aan het begin van de loopbaan. Daar kunnen werknemers dan opleidingen mee betalen.”

(wv)