Werkt activering wel of niet?

In 2004 zette toenmalig Federaal Minister van Werk, Frank Vandenbroucke, het activeringsbeleid op poten. Werklozen werden sindsdien opgevolgd. Deze opvolging had zowel een ondersteunende, begeleidende als een repressieve kant. Werklozen werden niet langer aan hun lot overgelaten maar werden actief ondersteund in het zoeken naar werk.

4 oktober 2012

“De minister van Werk kan hier niet tevreden mee zijn” (Jan Denys, arbeidsmarktdeskundige Randstad en auteur van ‘Free to work’ en ‘Uw werk, uw merk’.)

Daartegenover stond dat degene die onvoldoende inspanningen leverde om werk te vinden werd gesanctioneerd en uiteindelijk geschorst. Het activeringsbeleid was een hoeksteen van de ‘actieve welvaartstaat'-filosofie die Vandenbroucke had meegebracht uit Oxford. Het was ook, tot op de dag van vandaag, een alternatief voor het beperken van werkloosheidsuitkeringen in de tijd.

Lastige praktijk

Sindsdien zijn er verschillende studies verschenen over het activeringsbeleid. Activeren blijkt een lastige praktijk. Wanneer moet je ermee beginnen? ‘Als je het proces snel opstart, riskeer je middelen en energie te verspillen aan zij die vanzelf wel hun weg vinden op de arbeidsmarkt. Wacht je te lang, dan hebben zich misschien al processen in werking gezet die moeilijker te keren zijn”, aldus arbeidsmarktdeskundige Jan Denys. ‘Maatwerk is nodig maar dit vereist dan weer veel middelen.’

De belangrijkste vraag is echter of activering nu al of niet werkt. Het antwoord is, zoals steeds, genuanceerd. Als we uitstroomcijfers van werkzoekenden bekijken en vergelijken tussen 2003 en 2010 dan liggen deze in 2010 duidelijk hoger.

Belgisch activeringsbeleid

Het effect is merkbaar voor alle leeftijdscategorieën. Alleen voor 55-plussers is er niets veranderd. Wellicht is dit niet toevallig die leeftijdscategorie die tot voor kort helemaal niet geactiveerd werd. Een sluitend bewijs is het niet maar er zijn sterke aanwijzingen dat het activeringsbeleid mee voor de hogere uitstroom heeft gezorgd.

Heeft België door het activeringsbeleid zijn positie in de Europese Unie nu verbeterd? Denys: ‘De positie van België was voor de invoering van dit beleid in elk geval heel zwak. Onderzoek van Eurostat (op basis van de arbeidskrachtentelling) wees uit dat in bijna geen enkel ander land van de toenmalige Europese Unie zo weinig werkzoekenden doorstroomden naar de arbeidsmarkt. Alleen Italië en Luxemburg scoorden toen nog iets slechter.’

Staart van het peleton

Meer recente gegevens van Eurostat (2010) tonen aan dat deze positie de voorbije jaren niet verbeterd is. België blijft aan de staart van het Europese peloton bengelen. Merkwaardig is dat ook Duitsland niet echt goed scoort, zij het wel beter dan België. Alleen Griekenland doet het nog slechter.

Denys: ‘We kunnen concluderen dat het activeringsbeleid in België de voorbije jaren heeft gezorgd voor een hogere uitstroom van werklozen naar werk. Dit was echter niet voldoende om de structureel zwakke positie van België in Europa te verbeteren. De minister van Werk kan hier niet tevreden mee zijn.’

(jd)