Weinig échte vriendschap op kantoor

"Een vriendelijke ingesteldheid zorgt voor een vorm van emotionele besmetting. Op die manier ontstaat er binnen de organisatie een vriendelijk klimaat" (Jeroen Stouten, K.U.Leuven)

Bijna alle werknemers doen naar eigen zeggen hun best om vriendelijk te zijn op het werk. Slechts de helft van hen vindt het ook belangrijk om bevriend te zijn met collega's. Dat blijkt uit een bevraging die Jobat het afgelopen najaar hield bij 3.534 werkende Vlamingen.

Losse vs. zakelijkse sfeer

Een losse, gemoedelijke sfeer op het werk blijkt voor het grootste deel van de werkende Vlamingen de absolute voorkeur weg te dragen. Nauwelijks een kleine 13 procent verkiest een strakke, zakelijke sfeer op kantoor, waarbij het halen van deadlines en objectieven voorop staat.

Toch hoeft die gemoedelijke sfeer - waarbij kille zakelijkheid plaatsmaakt voor meer sociaal contact - niet te betekenen dat er minder hard wordt gewerkt. Een ruime meerderheid van de Vlaamse werknemers is ervan overtuigd dat vriendelijkheid over het algemeen een (erg) positieve invloed heeft op de werkresultaten (87,3%) en de eigen persoonlijke carrière (71,5%). Bovendien gelooft 91,4 procent dat een vriendelijke werknemer gemakkelijker iets gedaan krijgt van collega's.

Happier = smarter

'Onderzoek wijst erop dat mensen die op een optimistische en positieve manier met elkaar omgaan op het werk, inderdaad beter presteren', bevestigt Jeroen Stouten, professor organisatiepsychologie aan de K.U.Leuven. Stouten verwijst naar de happier is smarter-hypothese. 'Gelukkige, optimistische mensen zullen genereuzer overkomen en beter presteren op het werk. Wie een negatieve stemming uitstraalt, loopt vaak gebukt onder persoonlijke problemen of een lastige situatie. Die problemen verstoren de concentratie en het werk van deze mensen.'

Wie goed gezind is, fleurt ook zijn omgeving op. Een positieve ingesteldheid werkt aanstekelijk. 'Misschien is het een negatief woord, maar een vriendelijke houding zorgt voor een vorm van emotionele besmetting. Mensen die zich positief en vriendelijk opstellen, dragen dat over op hun collega's. Op die manier ontstaat er binnen de organisatie als het ware een vriendelijk klimaat.'

Samenwerking bevorderend

Wordt er nog wel gewerkt in zo’n vriendelijk klimaat? Stouten meent van wel. Aan het idee dat mensen in een competitieve omgeving meer uit zichzelf halen, hecht hij weinig geloof. 'Ik zou net het omgekeerde durven beweren. Meestal hebben mensen andere mensen nodig om hun job naar behoren te kunnen doen. Stel dat jij naar me toe zou komen omdat je belangrijke informatie nodig hebt, dan zou ik in een competitieve omgeving veel sneller geneigd zijn om die informatie niet of slechts gedeeltelijk te geven. Op die manier kan jij je job niet goed doen en kan je dus ook niet ten volle presteren. Zo'n competitieve sfeer zal dus niet snel in het voordeel van de werkgever uitdraaien.'

Een positieve sfeer op kantoor werkt samenwerking tussen medewerkers net wel in de hand. Collega's zijn beter op elkaar ingespeeld en geven nieuwe informatie gemakkelijk aan elkaar door. Stouten stelt vast dat vriendelijkheid ook samenhangt met de vaardigheid om juiste beslissingen te nemen. 'In een positieve sfeer kan men gemakkelijker collega's en leidinggevenden aanspreken om hulp te vragen. Men kan beter uit de voeten met belangrijke beslissingen en men houdt ook een beter overzicht over het geheel.'

Oprecht vriendelijk

Bovendien zullen vriendelijke, vrolijke mensen sneller het initiatief nemen om een collega te helpen wanneer die het nodig heeft, ook al is men daar in principe niet verantwoordelijk voor. 'Men zal genereuzer zijn wanneer iemand in nood is of een bepaalde deadline niet haalt. Die hulpvaardigheid komt natuurlijk ook de resultaten van het bedrijf ten goede.'

Geen wonder dus dat maar liefst 95 procent van de Belgische werknemers zich inspant om vriendelijk te zijn tegen bazen, collega's en ondergeschikten. Een op de tien zegt vooral vriendelijk uit de hoek te komen omdat men zo meer gedaan krijgt, 90 procent is naar eigen zeggen oprecht vriendelijk.

Logisch onmogelijk

Opvallend: werknemers geven zichzelf een hogere score voor vriendelijkheid dan hun baas, klanten, leveranciers, ondergeschikten en collega's. Jeroen Stouten kijkt er niet van op. 'Mensen overschatten steevast hun eigen competenties. Je ziet dat op verschillende domeinen. Iedereen denkt van zichzelf dat men beter scoort dan het gemiddelde, of het nu gaat over vriendelijkheid, moraliteit of de vaardigheid om knopen door te hakken. Dat is natuurlijk logisch onmogelijk: als iedereen meer dan het gemiddelde scoort, hebben we geen gemiddelde meer.'

'Veel heeft natuurlijk te maken met het feit dat je moraliteit of vriendelijkheid niet gemakkelijk kan aftoetsen. Hoe goed ben je? Hoe vriendelijk ben je? Die vragen zijn veel moeilijker te beantwoorden dan de vraag hoe slim je bent of hoeveel je weet. Dat kan je meteen even testen met een kwisje. Wat is de hoofdstad van Oeganda, of iets dergelijk. Als je peilt naar iets wat relatief vaag en onmeetbaar is - zoals vriendelijkheid - dan gaan mensen er sneller vanuit dat ze daar zelf beter in zijn dan anderen.'

Oppervlakkig vriendelijk

Een derde van de Vlaamse werknemers geeft toe dat de sociale contacten op het werk wel in een vriendelijke sfeer plaatsvinden, maar toch oppervlakkig blijven. 'Vriendelijk' betekent dan ook niet hetzelfde als 'vrienden onder elkaar'. Negen op de tien werknemers slaan graag een praatje met collega's, maar slechts vijf op de tien vinden het belangrijk dat collega's ook vrienden worden.

Dagelijks komen werkende Vlamingen in contact met gemiddeld zestien collega’s. Met slechts drie van hen praat men wel eens over privézaken, met gemiddeld twee collega's spreekt men ook al eens af buiten de werkuren.

Loon inleveren

Een vriendelijke en gemoedelijke sfeer mag dan heel belangrijk zijn voor de meeste werknemers, slechts 16 procent is bereid om loon in te leveren in ruil voor een betere werksfeer.

Vrouwen stellen zich over het algemeen iets socialer op dan mannen. Zo doen ze beter hun best om vriendelijk te zijn, vinden ze het belangrijker om vrienden te worden met collega's en slaan ze liever een praatje op het werk.

16 procent van de mannen vindt vrouwelijke collega's over het algemeen vriendelijker dan mannelijke collega's. Slechts 9 procent van de vrouwen deelt die mening.

In de zorg- en de sociale sector voelt men zich beter thuis op het werk, doet men beter zijn best om vriendelijk te zijn en slaat men liever een praatje dan in de industrie, handel, financiën, telecom en bij de overheid.

(mo)