Humor op het werk: 'Zolang mijn baas doet alsof ik veel verdien, doe ik alsof ik hard werk'

"Werkgevers willen dat hun mensen goed presteren en niet te vaak ziek zijn. Wel, dat hangt samen met humor op de werkvloer" (Anja Van den Broeck, arbeids- en organisatiepsychologe K.U.Leuven)

‘Mensen die humor gebruiken op de werkvloer, zijn veel enthousiaster over hun werk dan zij die dat niet doen’, vertelt Anja Van den Broeck, arbeids- en motivatiepsychologe aan de HUBrussel. Samen met haar collega’s van de K.U.Leuven en Nederlandse onderzoekers bestudeerde Van den Broeck het verband tussen het gebruik van positieve vormen van humor, werkplezier en de kans op een burn-out.

Twee soorten humor

‘Lachen met jezelf is een populaire oppepper. Zo’n grapjes ‘kanaliseren’ negatieve ervaringen. Het is een vorm van humor die we in vakjargon ‘zelfversterkend’ noemen’, legt Van den Broeck uit. Je focussen op wat grappig is aan een bepaalde situatie kan zeer effectief zijn om daarmee om te gaan. Wie de humor van iets inziet, zal zich beter voelen.

‘Verbindende’ humor is nog een vorm van positieve grappenmakerij. Van den Broeck: ‘Die humor dient om anderen op te peppen én om een goede groepssfeer te creëren. Humoristen van deze soort genieten ervan om anderen te doen lachen.’

Beide soorten humor hebben een duidelijk effect op het welzijn van werknemers, blijkt uit het onderzoek. ‘Het welzijn op het werk wordt ook bepaald door andere factoren, zoals werkdruk, sociale relaties en rolconflicten, maar toch valt het belang van humor op.’

Werkt humor altijd?

Neen. Wie te maken krijgt met ernstige rolconflicten, vindt geen hulp in de lach. ‘Een rolconflict is een zeer negatieve factor’, legt Van den Broeck uit. ‘Als verschillende mensen verschillende dingen van je verwachten, weet je niet wat te doen, of wat eerst te doen. Dan blijkt humor niet te kunnen helpen, mogelijk omdat de situatie zo veel van je vraagt dat er geen ruimte meer overblijft voor humor.’

Van humor geniet je dus maximaal als er geen ‘stressoren’ in de buurt zijn. Zijn die er wel, dan zullen zelfs van nature optimistisch ingestelde werknemers zich minder vrolijk en goed voelen. En dat is niet zonder gevolgen voor de prestaties.

Geen comedy club

Van den Broeck: ‘Werknemers die ongedwongen grapjes maken, krikken hun welzijn op. Je kan humor dus heel bewust inzetten, als een ‘tool’. Mijn advies: verwijder zoveel mogelijk stressoren uit de dagelijkse werkomgeving en geef humor de ruimte.’

Maar zitten werkgevers wel te wachten op al te veel grollen op de werkvloer? Een bedrijf is toch geen comedy club? Van den Broeck: ‘Werkgevers willen in de eerste plaats dat hun mensen goed presteren en niet te vaak ziek zijn. Wel, dat hangt wel degelijk samen met het welzijn - en dus humor - op de werkvloer.’

Iedereen lacht

Uit eerder onderzoek blijkt dat werkplezier, personeelsverloop, jobtevredenheid en verbondenheid met de organisatie aan elkaar gelinkt zijn. Zelfs de financiële resultaten gaan erop vooruit als werknemers meer plezier beleven aan hun job. ‘Werkgevers hebben dus niets te verliezen bij humor op de werkvloer. Integendeel zelfs’, aldus Van den Broeck.

Waar humor nog goed voor is? Als compensatie voor een minder prettige werksituatie. ‘Wie weinig responsieve collega’s heeft, kan nu en dan wel een grapje gebruiken.’

Van den Broeck gelooft dat er bij alle beroepen plaats kan zijn voor humor. Ook bij begrafenisondernemers? ‘Natuurlijk wel’, zegt de onderzoekster. ‘Dat zijn toch ook maar collega’s die af en toe een oppepper kunnen gebruiken. Juist in dergelijke moeilijke situaties kan humor heel belangrijk zijn. Denk maar aan de typische brandweermannen- en politiehumor.’

(mo) – Illustratie: (jvc)