Ben jij introvert of hoogsensitief?

Pieter Offermans is auteur, blogger, spreker en zelf hoogsensitief werknemer. En dus ervaringsdeskundige: “Al snel realiseerde ik me dat dit onderwerp niet alleen hoogsensitieve werknemers aangaat, maar minstens zozeer de organisaties waarin zij werken. Productieve werknemers staan immers aan de basis van elk succesvol bedrijf. Als organisaties erin slagen om hoogsensitieve werknemers optimaal te ondersteunen, dan verhogen ze vanzelfsprekend ook hun rendement.”

Ook voor Elke van de blog MamaLadyLicious.com is de overgevoeligheid van HSP’s herkenbaar: “Dat ik extreem gevoelig ben voor bepaalde prikkels is heel herkenbaar, maar de verlegenheid en teruggetrokkenheid die typisch is voor introverte HSP’s, is bij mij helemaal niet aan de orde. Tot ik voor kort een onderzoek las over het bestaan van de extraverte HSP: daarin stond dat 30% van de HSP’s extravert is. En toen vielen alle puzzelstukjes voor mij in mekaar.”

Stress in druk kantoor

En dat heeft gevolgen op de werkvloer. Vaak worden ‘introvert’ en ‘hoogsensitief’ door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet hetzelfde. “Als hoogsensitief persoon ben je uiterst opmerkzaam voor je (werk)omgeving. En dat heeft grote gevolgen voor de prestaties, heb ik gemerkt”, zegt Pieter Offermans. “Zo werkte ik jaren geleden in een tamelijk rustige kantooromgeving, onder een leidinggevende die oog had voor mijn specifieke behoeften. Ik werkte in een klein en leuk projectteam en mocht geregeld thuiswerken. Daardoor kon ik prachtige resultaten neerzetten."

"Mijn hoogsensitiviteit was geen last, maar zelfs een onmisbaar hulpmiddel in mijn werk. Mijn opmerkzaamheid hielp me om situaties goed te doorgronden, ik legde makkelijk verbanden en ik kon prima aanvoelen wat klanten nodig hadden. Samen met twee collega’s ontwikkelde ik een innovatieve dienst en we sleepten daarmee zelfs een prestigieuze vakprijs voor ons bedrijf binnen, waarmee een flink geldbedrag was gemoeid.”

“Maar mijn prestaties gingen bergafwaarts toen de rustige kantoorruimtes werden verbouwd tot één grote, drukke kantoortuin. Tegelijkertijd kreeg ik een nieuwe leidinggevende, die veel waarde hechtte aan controle en het zichtbaar aanwezig zijn in grote groepen. Dat ging niet lang goed. Ineens leek het werk me boven het hoofd te groeien en ik begon mijn collega’s steeds meer te ontlopen. Op een gegeven moment zat ik zelfs overspannen thuis. Ik wist niet wat me overkwam: ‘Zó erg is het toch allemaal niet?’, dacht ik. Maar mijn gevoel zei iets anders. Na een halfjaar zag ik in dat terugkeren naar mijn baan geen optie was.”

Ontdek: 5 jobs op jouw lijf geschreven als je introvert bent

Wat betekent dat voor de werkvloer?

De introvert/extravert-schaal is een prima instrument om de behoeften van werknemers beter te kunnen begrijpen. Maar dat zegt lang niet alles. Een werkgever moet ook rekening houden met de mate waarin de werknemer gevoelig is voor zijn omgeving. Alleen zo kan hij de werknemer optimaal ondersteunen.

“Hoogsensitieve personen kunnen moeilijk grenzen bewaken. Daardoor kunnen ze overprikkeld geraken en uiteindelijk energieproblemen zoals een burn-out krijgen”, vertelt HSP-coach Annick Ottenburgs. “Wil jij dat voorkomen? Dan is het heel belangrijk dat je weet in welke mate je introvert/extravert bent en dus waar jouw optimale prikkelingsniveau ligt. Als je dat weet kan je er rekening mee houden bij de keuze van je privé- en werkactiviteiten. Als je erg introvert bent is een job waarin je constant in contact moet zijn met anderen slopend. Als extravert verveel je je al snel dood in een job met weinig interactie of afwisseling. Ook verveling is vermoeiend, het kan tot een bore-out leiden, omdat je de energie mist die je als extravert haalt uit ‘de buitenwereld’.

Wat is hoogsensitief?

Ongeveer 20 procent van de bevolking is hoogsensitief. Een hoogsensitief persoon heeft een bovengemiddeld gevoelig zenuwstelsel en is daardoor ontvankelijker voor zintuiglijke prikkels. Geluid, licht, geuren, zichtbare beweging en dergelijke komen zeer sterk binnen. Hersenscans laten bovendien zien dat hoogsensitieve personen prikkels dieper verwerken. Het gaat dus om een neurologische eigenschap.

Ben jij hoogsensitief? Wat zijn de gevolgen?

Wat is introvert/extravert?

De begrippen introvert en extravert zijn een stuk lastiger te omschrijven. “In de wetenschappelijke literatuur en op het internet vind je uiteenlopende definities. Met introvert en extravert bedoelen we, in het dagelijks leven, meestal twee manieren waarop mensen zich in sociaal opzicht gedragen”, vertelt Pieter Offermans.

“Introverte personen zijn sterk gericht op hun innerlijk leven. Ze denken vaak na over de zin van dingen, ze krijgen energie door op gezette tijden alleen te zijn en ze voeren liever een diepzinnig gesprek met een goede vriend dan dat ze een praatje maken met een onbekende. Dit komt niet omdat introverte personen verlegen of asociaal zouden zijn. Ze vinden alleen de kwaliteit van contacten belangrijker dan de kwantiteit. Naar schatting is ongeveer één op de drie mensen introvert.”

Extraverte personen zijn daarentegen op de buitenwereld gericht. “Zij verzamelen veel vrienden om zich heen en voelen zich prettig in grote groepen. Zij krijgen energie door nieuwe mensen te ontmoeten en op zaterdagavond op stap te gaan, bijvoorbeeld. Overigens liggen die scheidingslijnen niet muurvast: mensen die zich meestal introvert gedragen, vertonen in sommige situaties juist extravert gedrag en andersom.”

Extra: 10 tips om introverte en extroverte collega's te laten samenwerken

Wat is het verschil tussen introvert en hoogsensitief?

Hoogsensitief en introvert zijn twee verschillende dimensies. “Hoogsensitief zegt iets over de mate van prikkelgevoeligheid. Introversie en extraversie zeggen iets over sociaal gedrag”, aldus vertelt Pieter Offermans.

De Amerikaanse psycholoog Scott Barry Kaufman omschrijft het verschil tussen introvert en hoogsensitief als volgt: ‘Prikkelgevoeligheid is niet het hetzelfde als introversie. Er zijn genoeg sociaal introverte mensen die prima kunnen omgaan met harde geluiden en felle lampen, al raken ze waarschijnlijk wel emotioneel uitgeput van te veel oppervlakkige sociale interacties. Andersom zijn er ook genoeg sociaal extraverte individuen die makkelijk overprikkeld raken door zintuiglijke informatie.’

Er zijn dus:

1. introverte hoogsensitieve personen
2. extraverte hoogsensitieve personen
3. introverte niet-hoogsensitieve personen
4. extraverte niet-hoogsensitieve personen

Vanwaar het misverstand?

In de afgelopen decennia hebben veel wetenschappers prikkelgevoeligheid gezien als onlosmakelijk onderdeel van introversie. Ben je meer gericht op je innerlijke wereld, is de gedachte, dan ben je automatisch gevoelig voor prikkels. En andersom. De Amerikaanse onderzoeker Elaine Aron ontdekte in 1996 echter dat introversie en prikkelgevoeligheid niet hetzelfde zijn. Wel is het zo dat wie prikkelgevoelig is (oftewel hoogsensitief) opvallend vaak introvert gedrag vertoond. Naar schatting is 70 procent van de hoogsensitieve personen introvert. In vergelijking met de totale bevolking is dat dus buitengewoon veel.

Dat is ook niet zo vreemd: hoogsensitieve personen raken snel vermoeid als er veel mensen in de buurt zijn. Alle drukte, van het geklets tot de meest subtiele lichaamstaal, pikken zij (onbewust) op. Om overprikkeling te voorkomen, leiden veel hoogsensitieve personen al van jongs af aan een introverte levensstijl.

Lees: Geen plaats voor introverte werknemers?

Waarom is 30% van de hoogsensitieve personen dan extravert?

“Een verklaring zou kunnen zijn dat extraverte hoogsensitieve personen zijn opgegroeid in een hechte dorpsgemeenschap of in een groot gezin. Daardoor zien zij een menigte eerder als een veilige haven dan als een bron van onrust”, zegt vertelt Pieter Offermans.

“Toch zullen ook extraverte hoogsensitieve personen vermoeid raken door de drukte. Om daarmee om te gaan zoeken zij vaker de rust op, bijvoorbeeld door af en toe nee te zeggen tegen een sociaal uitje.”

Elke van de blog MamaLadyLicious.com: ““Extravert” en “hoogsensitief” is een uitdagende combinatie. Het lijkt zelfs soms niet te rijmen. Het zorgt voor een complexe persoon die soms gewoon zichzelf niet begrijpt.”

Doe de test: welk type HSP ben jij?

Annick Ottenburgs heeft een e-book geschreven met waardevolle tips voor HSP's. Je ontdekt hoe je hooggevoeligheid inzet als kracht!

(mr)