Tijdelijke werkloosheid, in vraag en antwoord

1. Wat is tijdelijke werkloosheid?

Wanneer het economisch wat minder gaat, is het voor veel bedrijven moeilijk het productieniveau op eenzelfde peil te houden. Om in zo’n geval ontslagen te vermijden, kan de werkgever – mits naleving van bepaalde formaliteiten - een aantal of al zijn werknemers tijdelijk werkloos stellen wegens werkgebrek. Het gebrek aan werk moet het gevolg zijn van economische factoren, het mag bijvoorbeeld niet het gevolg zijn van wanbeleid of onderhoudswerken. Het werkgebrek moet ook tijdelijk van aard zijn.

Door de Corona Covid-19 maatregelen verwacht Minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V) dat tot 1 miljoen Belgen in het stelsel van tijdelijke werkloosheid zullen belanden.

2. Voor wie is tijdelijke werkloosheid bedoeld?

De regeling van tijdelijke werkloosheid wegens werkgebrek is – normaal gezien – enkel van toepassing op arbeiders. In uitzonderlijke gevallen kunnen ook uitzendkrachten tijdelijk werkloos gesteld worden ingevolge werkgebrek. Voor bedienden geldt – alweer: normaal gezien – een aparte regeling van schorsing van de arbeidsovereenkomst wegens werkgebrek.

Gezien het grote aantal aanvragen ‘tijdelijke werkloosheid wegens overmacht’ ten gevolge van de coronacrisis, zijn de procedures voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid sterk vereenvoudigd, zowel voor de werkgevers als voor de werknemers. Alle tijdelijke werkloosheid te wijten aan het coronavirus wordt op dit moment beschouwd als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, zowel voor arbeiders als bedienden. En de regering besliste dat ook wie thuis moet blijven omdat iemand uit het gezin getroffen is door het virus, straks van het systeem mag gebruikmaken.

3. Wat houdt ‘tijdelijke werkloosheid wegens overmacht’ precies in?

Overmacht veronderstelt een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt. Deze vorm van economische werkloosheid kan ingevoerd worden voor:

• arbeiders én bedienden;
• uitzendkrachten op voorwaarde dat ze na de periode van overmacht bij dezelfde gebruiker tewerkgesteld worden;
• leerlingen die een alternerende opleiding volgen, met name de leerlingen met een alternerende overeenkomst in de Franse Gemeenschap en met een overeenkomst van alternerende opleiding in de Vlaamse Gemeenschap.

Studenten kunnen niet tijdelijk werkloos worden gesteld zolang ze studies met volledig leerplan volgen (behalve tijdens de maanden juli, augustus en september volgend op het einde van hun studies, indien ze nog verbonden zijn door een studentenovereenkomst).

4. Hoe doe je een vereenvoudigde aanvraag tijdelijke werkloosheid?

Door de nieuwe maatregelen van de regering in verband met het corona Covid-19 virus, geldt er momenteel slechts één “coronaprocedure” en kan je vanop afstand een vereenvoudigde uitkeringsaanvraag tijdelijke werkloosheid doen. Dit doe je als volgt:

• Vul het online C3.2-formulier van de RVA in.
• Vergeet niet een gsm-nummer en een e-mailadres te noteren waarop RVA je overdag kan bereiken!
• Eens alles is ingevuld, stuur je het formulier online door via het contactformulier van HVW
  • Bij de vraag ‘Ik heb een vraag over’, kies je de optie ‘Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht – Coronavirus’.
  • In de rubriek ‘Documenten toevoegen’ laad je het formulier op.
• Lukt het online doorsturen niet, dan kan je het formulier ook doorsturen via de post.

OPGELET! Mensen die zijn aangesloten bij een vakbond, moeten dit document bij hun vakbond binnenbrengen, online of via de post.

Je uitkeringsaanvraag wordt vervolgens verwerkt en de ‘Elektronische aangifte van sociaal risico - scenario 2 of scenario 5’, ingevuld door je werkgever, wordt eraan gekoppeld. Normaal duurt deze procedure zo’n 3 à 4 weken, maar ook hier geldt momenteel een versnelde procedure, waardoor alles meteen kan worden goedgekeurd. Doen er zich toch problemen voor, dan wordt er contact met je opgenomen via e-mail of telefoon.

5. Hoeveel uitkering krijg je als tijdelijk werkloze?

Als gevolg van de verstrengde maatregelen om het Coronavirus in te dijken, werd de uitkering door de regering opgetrokken van 65% naar 70% van het brutoloon. Maar dat loon is geplafonneerd op 2.754 euro bruto. Al wie dus meer verdient – en dat is zo’n 70 à 80% van de momenteel tijdelijk werklozen – verliest dus meer.

Om te vermijden dat de betrokkenen te veel aan koopkracht moeten inleveren, besliste de federale regering daarom de uitkering nog op te trekken, met een dagelijkse toeslag van 5,63 euro, goed voor zo’n 150 euro extra per maand. Sommige bedrijven leggen daar nog een bedrag bovenop. En de Vlaamse overheid stort tenslotte automatisch ook 202,68 euro op je rekening om ‘een maand’ je water- en energiefactuur makkelijker te kunnen betalen.

Gemiddeld kan je als tijdelijk werkloze dus straks op een uitkering rekenen tussen de 1.000 en 1.500 euro netto.

Om te vermijden dat mensen op het einde van de maand niet betaald kunnen worden – door de vele aanvragen en de aanmaak van enorm veel nieuwe dossiers – krijg je van de RVA mogelijk eerst een forfait van 1.450 euro betaald. Alles wordt echter in het werk gesteld om het juiste bedrag van meet af aan uit te betalen. De mensen die een forfait ontvangen, krijgen nadien het saldo.

6. Geldt dit ook voor zelfstandigen?

Ja, ook voor zelfstandigen bestaat er een soort van werkloosheidsvergoeding. De hoogte van dat overbruggingsrecht hangt af van de gezinssituatie en bedraagt 1.291,69 euro (zonder kinderlast) of 1.614,10 euro (met kinderen) per maand. Zelfstandigen kunnen voorts een uitstel of vrijstelling van (persoon­lijke) sociale bijdragen aan­vragen bij de RSZ.

7. Wat als je een interim contract hebt?

Als je nog verbonden bent met een arbeidsovereenkomst en als je na de periode van overmacht bij dezelfde werkgever tewerkgesteld blijft, dan heb je recht op tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht. Gedurende de periode van 13 maart 2020 tot 30 juni 2020 wordt alle tijdelijke werkloosheid ten gevolge van het coronavirus beschouwd als tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht.

Buiten die periode is tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken mogelijk. Voor uitzendkrachten is deze vorm van tijdelijke werkloosheid mogelijk als ze verenigbaar is met het motief van de aanwerving. Een interim die een vaste werknemer vervangt, kan bijvoorbeeld wel in economische werkloosheid worden geplaatst. Een uitzendkracht die werd aangeworven voor een tijdelijke vermeerdering van werk in principe niet.

Daarnaast is tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken mogelijk als...

• ... er werkgebrek om economische redenen is in de sector
• ... je sedert tenminste 3 maanden tewerkgesteld bent bij je werkgever. Worden meegeteld voor deze anciënniteit: periodes van schorsing van maximum 7 dagen en periodes van schorsing gedurende dewelke sociale bijdragen werden betaald en de uitzendkracht niet bij een andere gebruiker was tewerkgesteld.

Loopt je contract af, en kan de werkgever je niet onmiddellijk terug in dienst nemen, dan kom je in de volledige werkloosheid terecht. De RVA aanvaardt op dit moment niet dat je bij het begin van een nieuw contract op tijdelijke werkloosheid komt te staan.

• Lees ook: Ontslag volgens de letter van de wet (e-gids)

8. Kan je als flexi-jobber beroep doen op tijdelijke werkloosheid?

Als flexi-jobber bouw je sociale rechten op, zoals het recht op een werkloosheidsuitkering, pensioen en vakantie. Daarvoor betaal je steeds 25% patronale kosten. In theorie zouden ook werknemers met een flexi-job dus in tijdelijke werkloosheid kunnen gezet worden.

In de praktijk zal een flexi-jobber echter geen aanspraak kunnen maken op tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen, aangezien de overeenkomst normaal wordt gesloten omdat/wanneer er werk is. Het zou vrij contradictorisch zijn om in dat kader aan te voeren dat er toch geen werk is en de overeenkomst om die reden te schorsen. Dit is strijdig met de bedoeling en finaliteit van dit type van overeenkomst. Heb je als flexi-jobber een periode-overeenkomst die al eerder was ingegaan, dan kan het weliswaar toch zijn dat je plaatselijke RVA-kantoor hiervoor een uitzondering toekent. Hiervoor kan je best rechtstreeks contact met de RVA opnemen.

Wil je op dit moment ergens als flexijobber gaan werken? Weet dan dat je je (tijdelijke) werkloosheidsuitkering voor een stuk zal verliezen. Die is immers niet combineerbaar met een flexi-job. Maar het kan dus wél. Je duidt de flexi-job dag dan als gewerkt aan op je werkloosheidskaart, zelfs al heb je maar 2 uur gewerkt. Je krijgt die dag dan geen uitkering.

De Vlaamse regering onderzoekt nog samen met haar federale collega’s of een systeem uitgewerkt kan worden voor sectoren waar er momenteel een tekort aan personeel is. Dat heeft Vlaams minister van Werk Hilde Crevits bekendgemaakt: “Doel is om mensen iets te laten bijverdienen en meteen een nood te lenigen in sectoren die onder druk staan. Maar er moet bekeken worden of dat (juridisch) wel mogelijk is. Het is afwachten wat daaruit komt.” Voorlopig is hier geen verder nieuws over.

9. Kan tijdelijke werkloosheid ook voor statutairen worden ingevoerd?

Neen, economische werkloosheid is enkel mogelijk voor werknemers verbonden door een arbeidsovereenkomst waarvan de uitvoering geschorst wordt ingevolge overmacht of economische redenen. Statutairen kunnen dus geen beroep doen op economische werkloosheid.

Contractueel personeel dat bij een overheid in dienst is met een arbeidsovereenkomst kan wél tijdelijk werkloos worden gesteld.

10. Wat als je via een dienstenchequebedrijf bij verschillende klanten werkt en er bij enkele klanten niet kan gewerkt worden, maar bij anderen nog wel?

Om tijdelijke werkloosheid te kunnen genieten, moet je gedurende de volledige werkdag tijdelijk werkloos worden gesteld. Als je in de loop van de dag bij één klant niet kunt werken, maar bijvoorbeeld bij twee andere wel, dan kan je niet tijdelijk werkloos worden gesteld, aangezien de tijdelijke werkloosheid niet op de volledige werkdag betrekking heeft.

11. Wat als je pas aan het werk bent en onvoldoende tewerkstellingsdagen hebt gepresteerd om te kunnen genieten van tijdelijke werkloosheid?

Een tijdelijk werkloze wegens economische redenen (dus niet wegens overmacht!) moet aan de toelaatbaarheidsvoorwaarden voldoen om een uitkering te kunnen krijgen. Dat betekent dat je voldoende arbeidsdagen (minstens één jaar) moet hebben bewezen, gelegen in een bepaalde periode gelegen vóór je aanvraag. Bij een recente indiensttreding is het dus mogelijk dat je nog niet voldoende hebt gewerkt en niet aan deze voorwaarden voldoet. De gewone toelaatbaarheidsregels blijven met andere woorden van toepassing, er is geen afwijking voorzien voor economische werkloosheid ten gevolge van het coronavirus.

12. Beïnvloedt de tijdelijke werkloosheid jouw opzeg bij (gewoon) ontslag?

Nee, tijdelijke werkloosheid wegens overmacht schorst de opzegtermijn bij ontslag door de werkgever niet.

• Lees ook: Ontslag volgens de letter van de wet (e-gids)

13. Wat als je een overlevingspensioen ontvangt of je naast je hoofdberoep nog een bijberoep uitoefent?

Er zal tijdelijk geen controle zijn op bijkomende inkomsten. Je kan je overlevingspensioen of de inkomsten uit je bijberoep dus volledig cumuleren met je uitkering tijdelijke werkloosheid.

(kv) - Bronnen: RVA, ACLVB, ABVV, Horecafocus, Nieuwsblad.be, VRT.be