Sara Hamaekers, juridisch adviseur bij Acerta, geeft tekst en uitleg.

Wanneer kan je werkgever de arbeidsovereenkomst eenzijdig wijzigen?

Je werkgever heeft de verplichting om er voor te zorgen dat je kan werken op de plaats, het tijdstip en de wijze die jij bent overeengekomen in de arbeidsovereenkomst. De werkgever mag in principe geen eenzijdige wijzigingen doorvoeren op dit vlak. De rechtspraak laat toe dat dit uitzonderlijk wel mogelijk is wanneer het gaat om economische redenen en als de arbeidsvoorwaarden niet essentieel zijn.

De werkgever mag geen eenzijdige wijziging doorvoeren wanneer de arbeidsvoorwaarden essentieel zijn en de wijziging belangrijk en definitief is. Doet hij dit toch, dan begaat je werkgever een contractbreuk.

Essentieel zijn de arbeidsvoorwaarden waar bij gebreke ervan de werknemer de overeenkomst niet zou hebben aanvaard. Steevast worden 4 elementen door de rechtspraak als essentieel beschouwd: loon, arbeid of functie, arbeidsduur en de plaats van tewerkstelling. Daarnaast kunnen ook de elementen waaraan beide partijen enorm belang hechten, essentieel zijn. De werkgever kan over de essentiële voorwaarden ook geen clausule tot wijziging opnemen in de arbeidsovereenkomst.

De belangrijkheid van de wijziging wordt beoordeeld op basis van de impact op de morele en materiële situatie van de wederpartij. Als werknemer mag je geen te groot nadeel van je persoonlijke belangen aanvaarden. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een vast bedrag van een maandloon wordt verminderd of de plaats van tewerkstelling 100 kilometer wordt verplaatst.

Mag de werkgever je loon verminderen of je functie aanpassen?

Het loon is de tegenprestatie voor de arbeid die je levert. Dit kan met andere woorden geen bijkomstig karakter hebben. Een éénzijdige verlaging is niet mogelijk. Enkel bij economische moeilijkheden kunnen werkgevers met de vakbond onderhandelen en een eventueel akkoord opnemen in een collectieve arbeidsovereenkomst.

Of de functiewijziging belangrijk is, zal afhangen van hoe de functie omschreven werd in de arbeidsovereenkomst. Is deze slechts op een algemene wijze omschreven, dan kan de werkgever je andere taken opleggen zolang dit overeenstemt met uw kwalificaties, bevoegdheid en verantwoordelijkheden. Je werkgever mag je met andere woorden niet degraderen.

Wijzigen arbeidsduur of plaats van tewerkstelling?

De werkgever kan aan de arbeidsduur slechts beperkte wijzigingen doorvoeren wanneer het om organisatorische redenen nodig is. De overige wijzigingen en zeker de grote wijzigingen zoals het overschakelen naar nachtarbeid, moet in overeenstemming met de werknemer gebeuren.

Jouw functie bepaalt tevens je werkplek. Soms is bijvoorbeeld het wijzigen van de plaats van tewerkstelling een onderdeel van de functie, bijvoorbeeld in de bouwsector. Ook de context speelt een rol: worden je vervoerskosten betaald, is er een flexibel uurrooster enzovoort…  Om te bepalen of de functie dus een essentieel element is, moet de gehele situatie bekeken worden.

(sh) - Met dank aan Acerta.