Dit is waarom jij blijft piekeren... en wat je kan doen

We doen het bijna allemaal: ’s nachts wakker liggen over wat mis kan lopen op het werk of in je privéleven. Piekeren lijkt onschuldig – of zelfs nuttig – maar in werkelijkheid werkt het eerder verlammend dan oplossend. Waarom blijven we dan toch zo hardnekkig malen? En belangrijker: wat kan je eraan doen?

Piekeren is een vorm van repetitief denken waarbij je je zorgen maakt over wat er zou kunnen gebeuren, of je herkauwt eindeloos situaties uit het verleden. Psychologieprofessor Ruth Baer beschrijft in haar boek ‘Oefenen in geluk’ drie hoofdredenen waarom we blijven piekeren.

Lig nooit meer wakker van je werk: 7 tips

Waarom piekeren we?

Ten eerste verwarren we piekeren met constructief nadenken. “Door aandacht aan een probleem te geven, hebben we het gevoel dat we het probleem aan het oplossen zijn”, schrijft Baer. Maar in werkelijkheid blijf je in cirkels draaien zonder tot actie te komen.

Daarnaast denken we dat piekeren ons beschermt tegen pijnlijke emoties. Als je bijvoorbeeld een conflict had met een collega, is het makkelijker om in boosheid te blijven hangen en te piekeren dan om na te denken over jouw deel daarin.

En tenslotte ontwijken we actie: door te blijven malen, hoef je niks te veranderen. Dat voelt veilig, maar het lost niks op. “Voor je onbewuste brein is het een veilige optie en dat geeft je het gevoel dat je niet in actie hoeft te komen”, aldus Baer.

De oplossing ligt in bewustwording én actie, stelt ondernemer Ben Sansen in zijn boek ‘Choose life’. “Zodra je merkt dat je piekert, stel jezelf dan deze eenvoudige maar doeltreffende vragen”, suggereert Sansen in ‘Choose life’.

Stop met piekeren (over je werk): 7 gouden tips

Vraag 1: wat is het ergste dat er kan gebeuren?

Als je bijvoorbeeld wil starten als ondernemer met het leuke plan dat al jaren in je hoofd zit, kan je je helemaal suf piekeren over de kans op succes van dat plan. “Het ergste wat er kan gebeuren is dat het mislukt. Dan heb je natuurlijk helemaal geen business, maar die heb je vandaag ook niet. So what. Van de vloer kan je niet vallen”, oppert Sansen.

Deze eerste piekervraag helpt meestal goed. “Maar het zou ook kunnen dat jij je net angstiger gaat voelen door je te concentreren op het ergst denkbare scenario”, weet Sansen. “Daarom heb ik ook nog mijn tweede favoriete piekervraag.”

Ontdek: Welke invloed heeft angst op je?

Vraag 2: kan ik er nu iets aan veranderen?

Daarin heb je slechts twee mogelijke antwoorden. Ja, en je maakt een actieplan. Nee, en je laat het los. “Stel dat je in de file staat en je komt vreselijk te laat op een afspraak. Je kan je druk of boos maken, maar kan je het op dat moment nog veranderen? Wellicht niet.”

Of hoe je beter niet al te vaak piekert over zaken die je niet kan veranderen. “Ikzelf kan me bijvoorbeeld suf piekeren over de oorlog in Oekraïne of andere delen in de wereld. Zeker als ik denk aan de toekomst van mijn kinderen”, erkent hij. “Maar kan ik er iets aan veranderen, kan ik zelf actie ondernemen om het op te lossen? Ik vrees van niet en laat het telkens los als die gedachte opkomt.”