Huh??

Thomas Blondeau werkt voor het Leids Universitair weekblad Mare. Dit jaar verscheen zijn tweede roman Donderhart.

Een uur lang lezen ze de getallen voor in een zijhal van het Stedelijk Museum in Amsterdam. De Japanse kunstenaar On Kawara tikte in 1969 een miljoen jaar achteruit. Het leverde tien dikke boeken op met alleen cijfers. In 1980 typte hij een miljoen jaar vooruit. De werken worden achtereenvolgens voorgelezen in galerieën en andere plaatsen waar dit soort reciterende mensen niet meteen gevraagd wordt om op te stappen.

Mijn vriend die als consultant in Londen werkt, dreint de getallen monotoon en plichtsbewust op met de net iets te hard aangezette dictie van de perfect geïntegreerde buitenlander. Frijda speelt met de karige tekst, rekt de cijfers uit, doet alsof ze een spannend verhaal vertelt. Soms verspreken ze zich, Frijda heeft soms moeite met de cijfertjes lezen. Een tiental mensen loopt binnen tijdens hun sessie. Een paar wekenlang gaat dit project door met telkens wisselende voorlezers. Kawara’s gehele oeuvre bestaat uit dit soort getalsmatige kunstwerken. Hij is hier al een paar decennia mee bezig, zijn werk wordt vertoond in vooraanstaande instellingen en besproken in de belangrijke kranten, dus we mogen veronderstellen dat hij er van kan leven.

‘Er van kunnen leven’ is dan ook het beslissende criterium voor zowat iedere activiteit die niet als zwaar crimineel gaat. Hoe beter je er van kunt leven, hoe nuttiger die activiteit. Die gedachte doortrekken houdt dan ook in dat een fabrikant van machinegeweren meer waardevol werk verricht dan een arts. Een kunstenaar die niet kan leven van zijn atelierbezigheden kan rekenen op meewarigheid. Wie er goed aan verdient, is iedereen te slim af. Zelf al maakt hij of zij kunst die alleen kan rekenen op een algeheel ‘Huh?’.

Vanuit dezelfde denktrant worden aankomende studenten met zachte maatschappelijke dwang in vakantiejobs geduwd. Ok, het zakcentje is mooi meegenomen maar het is goed dat ze ook eens manueel werk verrichten, ‘dan weten ze waarvoor ze studeren’. Na een zomer bolletjes vanille draaien of springkastelen opblazen, weten ze weer waarom ze rechten of Romaanse talen studeren.

Meestal verdienen ze na een studie zo’n kleine duizend euro meer dan mensen die de scheplepel of voetpomp voor de rest van hun leven moeten bedienen. Of de afgestudeerden die meerwaarde nu verdienen in bedrijf dat bloedstollers maakt of cocktailparapluutjes; dat is minder van belang. Ze kunnen ervan leven. Beter dan als ze niet hadden gestudeerd.

De museumbezoekers die de jaartallenlezers even bekeken, liepen na een paar minuten glimlachend weg. Meestal schouderophalend, een lichte wrevel op het voorhoofd. Is dit het nu? Maar laat ons wel wezen: zijn er niet meer bezigheden te vinden die een ‘Huh?’ verdienen buiten dan binnen het museum?

(tb)