Ben jij een zwijger op kantoor?

“Terug een open dialoog aangaan op de werkvloer wordt dé uitdaging van het najaar.”

“We hebben al geen te grote teamspirit op het werk, en tijdens corona is die spirit nog minder geworden. Ik laat alles gewoon zijn gang gaan en doe mijn werk”, vertelde een van de bevraagde werknemers aan het onderzoek. Het is maar een van de voorbeelden van employee silence of ‘werknemersstilte’.

1. Corona laat sporen na

Voor 21 procent van de respondenten bleek de Covid-19 periode een aanleiding om meer te zwijgen dan anders. Als gevolg van het vele thuiswerken lieten werknemers minder spontaan van zich horen op het werk. 12 procent ziet daarnaast een verarming van de relatie met de leidinggevenden. En nog eens 40 procent een meer algemene verslechtering van het sociaal klimaat in de organisatie.

“Covid-19 heeft zijn sporen nagelaten in het sociaal weefsel tussen werknemers en werkgever”, stelt Peggy De Prins van AMS. “Terug een open dialoog aangaan op de werkvloer wordt dé uitdaging van het najaar.” Jan Vanthournout, expert sociaal overleg van SD Worx, beaamt het belang van medezeggingschap. “Want het is niet allemaal kommer en kwel: een kwart vindt de relatie met de leidinggevende zelfs verbeterd. Een belangrijke kapstok om verder op te bouwen.”

Lees ook: Doet corona ons zwijgen op het werk?

2. Onze volksaard komt naar boven

Volgens De Prins is het onderzoek ook een bevestiging van onze (Vlaamse) cultuur. “We hebben het vaak moeilijk met het geven van negatieve feedback. Zo zullen we, in vergelijking met Nederlanders en Duitsers, veel minder onze ergernissen uiten. En tegelijk komen ook goede ideeën veel minder naar buiten.”

Hoe reageer jij wanneer je het volledig oneens bent met iemand? Doe de test!

Toch is dat niet noodzakelijk negatief. “Je kan ook empathisch zwijgen. Dat betekent bijvoorbeeld dat je je eerder inhoudt en zwijgt om later (beter) te kunnen deelnemen aan de dialoog. Zo’n vorm van bedachtzaamheid is daarom niet verkeerd.”

3. Drie soorten ‘zwijgers’

De studie onderscheidt drie types van ‘zwijgers’. De meest defensieve zwijgers zijn de ‘gelaten, cynische zwijgers’. Zij geven de moed op, raken gefrustreerd en hanteren een stille verzetsstrategie. “Mijn rechtstreeks leidinggevende ziet overlegmomenten als ‘het doorgeven van info’. Er is geen ruimte om te ventileren, om ideeën uit te wisselen, om in discussie te gaan. Dit vloekt met mijn manier van zijn”, zo haalde een deelnemer aan het onderzoek aan.

Een tweede type zwijger is de ‘gereserveerde, onzekere zwijger’. Deze neemt afstand en ervaart minder connectie. Hij of zij stelt zich graag onzichtbaar op en hoopt dat anderen het woord voeren. Of omgekeerd: men voelt zich net geïntimideerd door de stem van de dominante andere, waardoor men zelf zijn mond houdt.

Een derde type is dus de ‘berekende, empathische zwijger’, die bij ons het vaakst voorkomt. “Deze wikt en weegt zijn woorden en zet ‘stilte’ vooral strategisch in, ook in Covid-tijden”, illustreert De Prins. Ook dit empathisch zwijgen kreeg door Covid-19 volgens haar een duwtje in de rug. Volgens Jan Vanthournout van SD Worx hoeft stilte inspraak niet uit te sluiten: “Werkgevers peilen best actief naar die thema’s waar het meest over wordt gezwegen, zoals werkdruk en werkverdeling, of problemen met leidinggevende en collega’s. Zeker voor organisaties met 50-500 werknemers is het nu het moment om te investeren in dialoog en feedback-competenties. Goed feedback geven is een kunst.”

Extra: Hoe is de Belg op de werkvloer?

4. Mijd bedrijven met een angstcultuur

De Prins kan voor alle soorten zwijgers begrip opbrengen, maar waarschuwt voor de negatieve gevolgen van het defensief zwijgen. “Enerzijds riskeren deze zwijgers een negatieve mindset. Ze doen bijvoorbeeld louter het hoogstnodige, kijken uit naar een andere job of hebben een hoger risico op een burn-out. Tegelijk verliest de organisatie aan betrokkenheid. Eigenlijk wordt dus niemand er beter van.”

Daarom raadt De Prins sollicitanten aan om op hun hoede te zijn voor bedrijven waar een zwijg- of angstcultuur heerst. “Pols tijdens je sollicitatiegesprek gerust naar de dialoogcultuur. Wat doen ze om transparantie en jouw inbreng te bewerkstelligen? Heeft zo’n toekomstige werkgever hier geen antwoord op, dan mag je dat gerust verontrustend noemen.”

Elke dag keuze uit duizenden jobs! Ontdek ons volledige vacatureaanbod en vind een job die écht bij je past

(William Visterin)