Hoogbegaafdheid is geen garantie op succes

Met een hoog IQ lijkt een topjob gegarandeerd

In het bedrijfsleven spelen ook andere vaardigheden mee, zoals goed met anderen overweg kunnen. Daar hebben veel hoogbegaafden het moeilijk mee, ikzelf ook. Al op school raakte ik snel in een sociaal isolement omdat ik geen leeftijdsgenootjes had met wie ik op dezelfde golflengte zat. Door die sociale handicap komen veel hoogbegaafden en in een doorsnee baan terecht. Al zijn er ook hoogbegaafden die heel sociaal zijn en vooral die zie je in topjobs. Veel hoogbegaafde jongeren doen het niet goed op school omdat ze er geen uitdaging in zien. Zet zich dat door op de werkvloer? Het is triest, maar het komt echt veel voor dat hoogbegaafden geen diploma halen of onder hun niveau presteren. Zelf ben ik zonder moeite door mijn opleiding gefietst. School was voor mij bijzaak, ik had zoveel interesses die me veel meer boeiden. Nu heb ik spijt dat ik me niet meer heb ingezet. Daardoor mis ik nu ambitie en heb ik een doorsnee job in een labo. Niet dat ik daar ontevreden mee ben, maar op mijn werk heb ik nauwelijks echte uitdagingen.

Gaat er zo niet veel talent verloren?

Ideaal zou zijn als de baas zegt: ‘Hier is je opdracht. Hoe je die tot een goed einde brengt, kan me niet schelen’. Maar als je zoals ik met procedures rekening moet houden, wordt de verbeeldingskracht om nieuwe ideeën te bedenken - die hoogbegaafden kenmerkt - aan banden gelegd. In de Angelsaksische landen is er veel meer oog voor hoogbegaafden op het werk. Hier kan je er maar beter over zwijgen. Het wordt niet geapprecieerd, zeker niet door bazen op lagere niveaus. Die zien je meteen als een bedreiging.

Hoogbegaafd zijn valt wellicht ook niet altijd in de smaak bij de collega’s.

Als je van in het begin zegt dat je hoogbegaafd bent, kan dat voor wrijving zorgen. Mensen reageren jaloers, verwachten te veel van je of durven niet met je te praten uit schrik om dom over te komen. Mijn collega’s zijn het van mij maar recent te weten gekomen. Iemand had mijn naam gegoogeld en kwam zo te weten dat ik lid ben van Mensa (vereniging voor hoogbegaafden, red.). Maar daar is niet zoveel reactie op gekomen. Ik krijg nu wel meer uitnodigingen van quizteams (lacht).

Hou je je soms in om anderen te corrigeren?

Eigenlijk wel. Soms zie ik al wanneer iemand aan iets begint dat het fout gaat lopen. Gaat het om iemand die ik goed ken, dan durf ik dat onmiddellijk te zeggen. Maar het valt niet altijd in goede aarde. Zeker niet als je altijd gelijk hebt. Ik ben al héél dikwijls uitgescholden voor arrogante mens (lacht). Het is ook typisch voor hoogbegaafden om voortdurend lastige vragen te stellen. Vaak zijn het voor gewone mensen arrogante wijsneuzen. Maar je komt ze in elk bedrijf, in elk type van job tegen. Hoogbegaafden zitten overal. Alleen komt niet iedereen er spontaan voor uit.