Het positieve effect van mindfulness

Frans Colruyt is een van de stichters van de Heerlijckyt, een kasteel annex boerderij dat een paar jaar geleden werd omgebouwd tot bezinningsoord. In het centrum, dat gerund wordt door een team onder leiding van zijn nicht Annemie Colruyt, worden ook opleidingen voor kaderpersoneel gegeven. Die mikken op een nieuwe vorm van leiderschap, die brein, hart, lichaam en ziel met elkaar poogt te verbinden.

Colruyt wil ook zijn werknemers aanmoedigen om hun zelfkennis verder te ontwikkelen. Ze bieden daarvoor heel wat opleidingen aan. Het bedrijf stopt heel veel geld – 4 procent van de loonmassa – in zulke opleidingen. Colruyt weet dat die investering loont. "Als mensen zelfkennis opdoen en goed in hun vel zitten, gaan ze beter functioneren, ook op het werk, en dat maakt het vooral plezanter werken."

Wat is mindfulness?

Eerst een woordje over mindfulness zelf, wat is dat nu precies? Mindfulness is met heel je aandacht je bewust op iets richten, terwijl je in het hier en het nu blijft, en niet oordeelt over wat je gewaar wordt.

Dit klinkt misschien een beetje abstract, maar eigenlijk kan je mindfulness heel concreet gebruiken in je dagelijks leven. We kennen allemaal de momenten waarop we met volle aandacht en interesse bij iets aanwezig zijn. We genieten van iets: bijvoorbeeld een mooi natuurlandschap, de kinderen die spelen, met je hobby bezig zijn, een vogel horen fluiten, ... Die momenten hebben we graag. Maar er zijn ook minder mooie momenten waar we volledig aandachtig zijn. Met als gevolg: angst en stress. En dan mindfulness een oplossing bieden.

Het denken van de meeste mensen is getraind in het streven naar "meer, beter, leuker, verder, sneller, ..." We zijn vaak niet tevreden met onze ervaring of situatie. En we proberen daar verandering in te brengen. Van kindsbeen af hebben we geleerd om dat wat onaangenaam is zoveel mogelijk te vermijden en dat wat plezierig is, willen we steeds meer. Het voortdurend mentaal malen om een spanningsvolle situatie toch maar anders te willen (iets wat met er door aan te denken toch niet verandert!), creëert alleen maar spanning. Stress, depressie, vermoeidheid zijn te verwachte gevolgen.

Door mindfulness training kan je daar iets aan doen: je kan leren je aandacht te trainen, en zo op een andere manier om te gaan met de moeilijke situatie of de onaangename gevoelens. Gevolg: je voelt je rustiger.

Mindfulness werkt op het werk

Maar een prangende vraag is: kan mindfulness ook iets betekenen in een werkcontext? Daar waar softe issues niet echt aan de orde zijn...

De opleidingen die de Heerlijckyt aanbiedt zitten alvast in de lift. Door de economische en financiële crisis weten heel wat bedrijfsleiders niet meer van welk hout pijlen te maken. Ook businessscholen hebben het thema ontdekt en zetten cursussen over zelfkennis en lichaamsbewustzijn op het programma. “Het idee dat de baas alles oplost, is achterhaald. We krijgen meer en meer collectief leiderschap in bedrijven”, zegt Jesse Segers, professor aan de Antwerp Business School, in De Morgen. "Bedrijven beginnen te beseffen dat ze een team nodig hebben dat als leider kan optreden."

Voorzichtig wordt er binnen steeds meer organisaties gesproken over mindfulness. Op voorwaarde dat het voor de juiste zaken ingezet wordt, kan het nuttig zijn in een complexe bedrijfsomgeving, zo schrijft nu ook Harvard Business Review.

Beter omgaan met onzekere en snel veranderende omstandigheden

Mensen die aan meditatie doen, scoren doorgaans sterk op proeven op het vlak van zelfregulatie en concentratie, toch heel belangrijk in op kantoor om onzekere en snel veranderende omstandigheden het hoofd te kunnen bieden.

Recent onderzoek toont aan dat mindfulness het brein kan beïnvloeden. Het doet dat op zo’n manier, dat iedereen die vandaag in een complexe businessomgeving werkt, er maar beter rekening mee kan houden.

Al in 2011 verscheen er een studie in Harvard Business Review waarin deelnemers acht weken lang werden onderworpen aan een mindfulness programma. Nadien werd een duidelijke stijging van de dichtheid van de grijze massa waargenomen.

Sindsdien is er veel onderzoek verricht naar de manier waarop bijvoorbeeld meditatie (de populairste manier tot praktische mindfulness) het brein beïnvloedt. Nu is er nieuw onderzoek beschikbaar. Afgelopen jaar concentreerden onderzoekers van de University of British Columbia en de Chemnitz University of Technology zich op de gebieden in de hersenen die beïnvloed worden door mindfulness.

Grijze massa

Twee daarvan zijn heel interessant voor de zakenwereld.

De eerste is de ACC (anterior cingulate cortex), een structuur diep in het voorhoofd, net achter de frontale lob. De ACC wordt in verband gebracht met zelfregulatie en zorgt dus voor gepast gedrag, gerichte aandacht en het flexibel kunnen aanpassen van bepaalde strategieën. Mensen met schade aan de ACC zijn impulsief, agressief en niet mentaal flexibel. Mensen die aan meditatie doen, scoren doorgaans sterk op proeven omtrent zelfregulatie en concentratie. Ze vertonen dan ook meer activiteit in de ACC dan mensen die nooit mediteren. Volgens de wetenschappers is de ACC voornamelijk van belang om onzekere en snel veranderende omstandigheden het hoofd te kunnen bieden.

De tweede interessante regio is de hippocampus, de regio die een dichtere hoeveelheid grijze materie vertoonde bij de mensen die in 2011 deelnamen aan het mindfulness onderzoek. Het bevindt zich in de slaap aan elke kant van het brein en is onderdeel van het limbisch systeem, een reeks structuren die geassocieerd worden met emotie en geheugen. Dit gebied is heel gevoelig voor het stresshormoon cortisol en kan beschadigd raken door chronische stress, sowieso een gevaar in de veeleisende zakenwereld.

Deze bevindingen over de invloed van mindfulness op deze gebieden is nog maar het begin van het verhaal. Neurowetenschappers toonden immers ook al aan dat het beoefenen van mindfulness ook zijn invloed heeft op perceptie, pijntolerantie, het regelen van emoties, introspectie en het complex denken. Er moet wel nog heel wat onderzoek gevoerd worden naar de onderliggende mechanismen. Mindfulness kan ook niet zomaar voor om het even welk probleem ingezet worden, het is ook meer een houding en niet iets dat je aan en uit schakelt.

In ons professioneel leven zijn onzekere en snel veranderende omstandigheden heel normaal, en hier kan de aandachtstraining die je je eigen maakt via mindfulness een oplossing bieden.

(mr) - Bron: heartfulness.be, HR.square, De Morgen en Harvard Business Review